Familiebedrijven zetten bank buiten spel

Terwijl het MKB al jaren moord en brand schreeuwt over de beperkte kredietmogelijkheden bij banken, trekken familiebedrijven hun eigen plan, zo blijkt uit de analyse die Fambizz deed in het kader van de Fambizz Accountancy Top 30. Niet alleen leunen zij op het familiekapitaal (57%), ook staan zij steeds meer open voor investeringsmaatschappijen (14%), informal investors (21%) en andere alternatieven (36%). “Familiebedrijven profiteren nog altijd van de financiële buffer die ze de afgelopen decennia hebben aangelegd, al dan niet in privé”, zegt Dennis Mensink, oprichter van Fambizz. “Bij de bedrijfsoverdracht is soms extra geld nodig en daarvoor bieden private investeerders steeds vaker uitkomst.”

Tweederde van de accountancyfirma’s die Fambizz heeft ondervraagd ten behoeve van de Fambizz Accountancy Top 30 geeft aan dat familiebedrijven meer open staan voor externe bestuurders dan tien jaar geleden. “Idealiter kiest een familiebedrijf iemand uit haar eigen gelederen, maar het wordt steeds lastiger om een geschikte opvolger te vinden omdat jongeren niet altijd staan te springen om in het familiebedrijf te komen werken. Daarom richten zij de blik steeds vaker naar buiten.”

Onderscheiden
Uit een recente publicatie van de NBA blijkt dat de werkzaamheden van accountants bij familiebedrijven en MKB-bedrijven in bredere zin veranderen. “Vroeger verzorgden accountants met name de administratie en zorgden zij ervoor dat bedrijven voldeden aan hun fiscale verplichtingen. Deze basiswerkzaamheden vinden meer en meer geautomatiseerd plaats. Accountants zijn hier nog steeds bij betrokken, maar zij moeten zich op een andere manier onderscheiden”, zegt Dirk ter Harmsel, plaatsvervangend voorzitter van beroepsorganisatie NBA.

Vertrouwenspersoon
“De accountant richt zich steeds meer op de rol van vertrouwenspersoon en adviseur”, vervolgt Ter Harmsel. Hij staat ondernemers met raad en daad bij bedrijfsbeslissingen bij. En die hebben daar in het huidige economisch tij behoefte aan, weet de NBA-bestuurder. De wereld verandert immers zo snel dat veel familiebedrijven daar ook snel op moeten inspelen. Qua marktbenadering, maar wellicht ook met reorganisaties of herfinanciering. “De accountant schuift bij de keukentafel aan om alle aspecten van het ondernemerschap te bespreken.”

Actuele cijfers
Tegenwoordig moeten ondernemers volgens Ter Harmsel bovenop de cijfers zitten. “Die geven de teneur van de onderneming weer. Als je sneller actuele cijfers hebt, kun je er sneller mee aan de slag”, zegt Ter Harmsel. “Ondernemer en accountant bespreken samen de stand van zaken en kijken vooruit.” Voorheen was het volgens Ter Harmsel zo dat bedrijven in september nog met de afronding van het jaar ervoor bezig waren. Nu zijn zij met de cijfers van september bezig. “Het belang van de jaarrekening is steeds kleiner geworden voor zowel de ondernemer als de accountant.”

Accountants staan familiebedrijven bij met financiering, al dan niet voor de overdracht. “Soms moet de accountant financiers overtuigen. Dat zijn niet alleen bankiers, maar anno nu soms ook andere partijen. Denk aan private equity of crowdfunding. Wat betreft de overdracht: daar is meer tijd voor nodig. De veranderende marktomstandigheden maken de selectie van de opvolger nog ingewikkelder: is de beoogde opvolger wel in staat de onderneming goed te leiden? Moet die opvolger altijd binnen de familie gevonden worden, of kun je beter een bestuurder van buiten aantrekken?”

Gesprekspartner
Niet iedere accountant is overigens geschikt om familiebedrijven te adviseren, weet Roberto Flören, hoogleraar Familiebedrijven en Bedrijfsoverdracht aan Nyenrode Business Universiteit. “Al is hij technisch nog zo goed, je moet een gesprekspartner kunnen zijn voor de ondernemer. Je moet erachter zien te komen wat de familie echt wil. Familiebedrijven zijn anders dan andere bedrijven. En de adviseur van pa is niet altijd de adviseur van junior.” Uit Nyenrode-onderzoek blijkt dat 75 procent van de familie-ondernemers tijdens het opvolgingsproces gebruik maakt van de accountant. Hierbij dient de succesvolle familiebedrijvenadviseur naast traditionele dienstverlening en financiële advisering ook nog kennis te hebben van de dynamiek van familiebedrijven. Een dynamiek waar familie, bedrijf en eigendom soms door elkaar heen lopen.

BDO en Baker Tilly Berk
Het aantal accountantskantoren met een voorliefde voor familiebedrijven is de laatste jaren overigens sterk toegenomen, weet Flören. Het familiebedrijf is sinds jaar en dag het terrein van de accountantskantoren in de laag onder de grootste internationale kantoren. BDO en Baker Tilly Berk hebben met name een belangrijke positie opgebouwd, beide door zich te koppelen aan een onderwijsinstelling. Eerstgenoemde bij hogeschool Windesheim en het Nederlands Centrum voor het Familiebedrijf, laatstgenoemde bij Nyenrode. Daarmee beschikken deze kantoren over onderzoeksfaciliteiten, geloofwaardigheid en publiciteit, aldus Flören.

Ook Flynth, met zusterorganisatie MKB Adviseurs, heeft sinds de oprichting veel expertise op het gebied van familiebedrijven opgedaan. Overigens leggen nu ook de Big Four (PwC, EY, Deloitte en KPMG) zich nadrukkelijk toe op deze bijzondere groep bedrijven. “Vroeger keken ze neer op de MKB-praktijk. Nu tellen zij hun knopen en willen zij zich meer profileren richting het MKB en familiebedrijven.” Inmiddels vindt er ook onderzoek plaats vanuit de grote kantoren. “Zij hebben echter nog weinig ervaring opgebouwd op dit gebied.”