Arte Groep: Van Child Labour Free Zone tot saladebar 

Arte Groep produceert natuurstenen keukenbladen en aanverwante producten. De producten zijn gemaakt van graniet, composiet (kwarts dat geperst is) en keramiek (kleine veldspaat dat geperst en gebakken wordt). De granieten platen komen oorspronkelijk uit India en worden in het Helmondse bedrijf verwerkt tot keukenbladen. Het bedrijf werd in december 1995 opgericht in Deurne door vijf personen, onder wie ondernemer Hugo van Osch.

Arte stelt toekomst veilig 

Niels van den Beucken begon in 1999 bij het bedrijf. “De markt was booming; er waren nog maar weinig aanbieders van stenen keukenbladen en de huizenmarkt liep als een trein.” Om de fysieke belasting van medewerkers te verminderen en de stabiliteit en kwaliteit te verbeteren besloot het bedrijf verregaand te automatiseren. Daarvoor verhuisde de onderneming van Deurne naar Helmond, naar een nieuwe fabriek met nieuwe software en nieuwe machines. Hugo en Niels bleven in 2007 over als enige aandeelhouder. Na een superdrukke tijd, volgde de financiële crisis. In 2010 was de prijsconcurrentie enorm, vanwege nieuwe aanbieders uit Zuid-Europa. “We moesten wel keuzes gaan maken: waarin zijn wij onderscheidend? Hoe kunnen wij onze toekomst veilig stellen?” 

In 2010 reisde Niels voor het eerst naar India, waar het graniet dat Arte Groep inkoopt vandaan komt. “De arbeidsomstandigheden die ik daar zag, was ik niet gewend. Hele families, inclusief oma en opa en kinderen, zaten aan de rand van de groeve. Terwijl wij het in Nederland juist heel goed voor elkaar hadden met stofafzuiging, tilhulpen en waterrecycling. Hoe moesten we onszelf nou positioneren? We hadden niet de ambitie om de grootste te worden, maar wilden wel onze positie verbeteren en versterken. We kozen er toen bewust voor om duurzaamheid centraal te stellen in ons beleid. Bij alles wat we doen houden we rekening met mens, milieu en maatschappij.” 

Inukshuk wijst de weg

Het bedrijf koos ervoor zich te laten certificeren op de MVO-prestatieladder. “We formeerden een projectgroep van zes personen uit alle afdelingen van het bedrijf die met de certificering aan de slag ging. Daar koppelden we een symbool aan: de Inukshuk. De Inuit gebruiken dit poppetje dat is opgebouwd uit op elkaar gestapelde stenen als richtingaanwijzer, voor ons werd het ons MVO-symbool. Iedere drie maanden vertelt de projectgroep hoe het staat met de MVO-prestatieladder. Op deze manier wilden we duurzaamheid in het DNA van de organisatie krijgen.” 

Deze aanpak past bij de cultuur van Arte Groep, dat een echt familiebedrijf is. “Zelfs onze Poolse medewerkers zeggen dat Arte Groep hun familie is. We pakken samen dingen op. Verantwoordelijkheden leggen we laag in de organisatie neer.” In 2012 haalde Arte Groep het certificaat voor de MVO-prestatieladder niveau 3. 

India

Daarnaast speelde nog de situatie in India: de productieketen moest transparanter worden. “We wilden weten waar materialen vandaan kwamen. Daarvoor gingen we praten met onze leveranciers en eisten openheid van zaken. In India vonden we een partner die erop toeziet dat onze richtlijnen gevolgd worden. Zij doen aangekondigd en onaangekondigd audits op de arbeidsomstandigheden en checken bijvoorbeeld steekproefsgewijs de loonstroken. We werken al jaren met onze leveranciers en bezoeken hen elk jaar.” 

De fabriek waar Arte Groep de grondstoffen vandaan haalt, had het wel redelijk voor elkaar, maar bij de omliggende twintig groeves leefden velen in armoede en was er sprake van kinderarbeid. Niels: “Doordat ik zelf al zeven jaar betrokken was bij het duurzaamheidsconvenant wist ik dat er subsidies zijn om kinderarbeid aan te pakken. We startten een project om kinderarbeid tegen te gaan: het Arte Right to Education project. Daarbij kijken we niet alleen naar de leverancier, maar naar de hele omgeving.”

Arte Groep stuurt kinderen naar school

Arte Groep selecteerde acht dorpjes en onderzocht de scholen en voorzieningen. In het gebied woonden 2200 kinderen, van wie er 250 structureel niet naar school gingen. Het dagelijks verzuim was groot. Er waren geen toiletten, geen schoon drinkwater, geen speeltoestellen en transport was een probleem. “Ons eerste plan was toiletten bouwen en putten slaan om dit op te lossen. Maar MV Foundation, de NGO in India met wie we samenwerken, gaf aan dat alleen materiële zaken onvoldoende zijn. Er moest een mentaliteitsverandering plaatsvinden: het moet normaal zijn dat kinderen naar school gaan. Vier ‘mobilisers’ van de Indiase NGO namen de taak op zich om ouders daarvan te overtuigen. Als zij zien dat kinderen spijbelen, stappen ze naar de ouders om het gesprek aan te gaan.”

Van de 250 kinderen gingen er al snel zestig weer terug naar school en alle vierjarigen stromen inmiddels in. Het werd zo’n succes dat de Indiase lokale overheid vroeg om het gebied uit te breiden van acht naar twaalf dorpen. Dat gebeurde. De volgende stap was het in kaart brengen van de werkomstandigheden bij alle twintig groeves. “We zetten een health and safety training op om mensen bewust te maken van het belang van stofafzuiging en veiligheidsschoenen.” 

Om te zorgen dat het project in India voortgezet kan worden, ook als de subsidie stopt, richtte het bedrijf in 2018 de Arte Responsible Stone Foundation op. Deze stichting moet het Arte Right to Education project en andere projecten financieel ondersteunen. “Zo verzorgden we voedselpakketten voor gezinnen die in coronatijd geen werk – en dus geen geld – meer hadden.”

Helmond: fitcoins en saladebar

Ook bij Arte is er veel aandacht voor mens, milieu en maatschappij. Naast het pand ligt een biodiversiteitstuin, waar medewerkers in de pauze een rondje lopen en ontspannen. In 2021 werd de Fitcoin app geïntroduceerd, een initiatief dat wordt ondersteund door de gemeente Helmond. Voor iedere 1000 stappen die een medewerker zet, ontvangt hij een fitcoin. Die kan hij inwisselen voor cadeaubonnen of producten. Voor ieder Fitcoin abonnement voor een Arte medewerker komt er ook een gratis beschikbaar voor klanten van de Helmondse supermarkt voor minima. Voor medewerkers zijn gratis fruit en salades beschikbaar in de saladebar. Waar een broodje hamburger en frikandel tot voorkort het meest verkocht werden, slaat de balans nu om naar de salade. De Inukshuk-groep is er nog steeds: zij beoordelen duurzame ideeën op financiële haalbaarheid en uitvoerbaarheid. 

Aanjager Trustone convenant

In Nederland is Arte Groep ook een van de aanjagers van het Trustone natuursteenconvenant. De Nederlandse overheid sloot convenanten af voor risicovolle sectoren. Net als de kledingsector, vormde ook de natuursteensector een risico, vanwege de kinderarbeid en slechte arbeidsomstandigheden. Met de branche is een convenant opgesteld met richtlijnen waar bedrijven zich aan moeten houden. “Omdat we al sinds de beginjaren bezig zijn met arbeidsomstandigheden zijn we koploper op dit gebied en zit ik in de stuurgroep. Steeds meer bedrijven sluiten zich erbij aan om de arbeidsomstandigheden in de keten te verbeteren.”

Tweede generatie

Recent verkocht Hugo van Osch zijn aandelen. Deels aan zijn dochter Froukje, die de commerciële kant van het bedrijf runt en deels aan een investeringsmaatschappij die alleen langetermijninvesteringen doet en zich richt op duurzame ondernemingen. Het familiaire gevoel blijft met de tweede generatie in de onderneming en zorgt voor saamhorigheid en trots. Met alle initiatieven heeft Arte Groep inmiddels een koplopersrol en voorbeeldfunctie voor MBK-bedrijven in Nederland. “Die kennis delen we ook graag. Ik kan gemakkelijk nog uren praten over alle initiatieven. Zo geef ik zelf gastcolleges bij Avans Hogescholen in Den Bosch en we houden in onze fabriek regelmatig bijeenkomsten voor andere bedrijven om hen te inspireren, maar ook om van hen te leren. En iedere keer weer een stap verder te gaan.”