Column: De prins die de koning doodt [Albert Jan Thomassen]

Al meer dan een kwart eeuw maak ik regelmatig van nabij opvolgingssituaties mee. Wat mij telkens weer opvalt is hoe ongelofelijk moeilijk het is voor de overdrager en de opvolger om het juiste moment te kiezen waarop de leiding van het bedrijf echt wordt overgedragen. “Het is alsof ik als prins de koning moet doden, maar dat wil ik helemaal niet”, zo verwoordde een opvolger het eens toen hem gevraagd werd waarom hij geen stelling nam tegen zijn vader die maar niet kon loslaten.

Moedwillig de koning ombrengen om zelf op de troon te kunnen zitten, dat voelt ook niet goed. Toch kan het voor een  familiebedrijf gezond zijn als er een nieuwe leider komt die in zijn ambitie, vernieuwingsdrang en daadkracht niet gehinderd wordt door een steeds meer behoudende en minder alerte ondernemer. Zonen en dochters vinden het helemaal niet leuk om te moeten vechten met hun vader. Tegelijkertijd zegt hun verantwoordelijkheidsgevoel en hun drang om echt zelf achter het stuur te zitten dat er stappen gezet moeten worden.

Hoe je die stappen zet? Als de opvolger zijn ambities met het bedrijf niet uitspreekt en in zijn werk niet laat zien dat hij de verantwoordelijkheid neemt, dan is het ook lastig voor de overdrager om echt het vertrouwen in de opvolger te hebben. Kortom, ‘no guts, no glory’. Stimuleer de overdrager andere activiteiten op te pakken en daar tijd voor vrij te maken. Vaak lukt dat niet omdat de overdrager nog te veel wordt opgeslokt door de waan van de dag. Neem de zorgen voor de dagelijkse beslommeringen en de niet zo leuke klusjes uit handen. Spreek bovendien een harde datum af wanneer de overdracht van de leiding plaatsvindt. Maak deze bekend aan familie, (naaste) medewerkers en belangrijke relaties.

Maak ook helder dat het gaat om de functie en niet om de persoon. Je vader blijft je vader waar je nog steeds evenveel van houdt. Voor het bedrijf is het waarschijnlijk goed dat er een nieuwe directeur komt. Blijf daarnaast heel actief de wijze raad opzoeken van de overdrager. Net zoals je dat deed toen je begon en input nodig had om lastige dilemma’s en beslissingen te kunnen nemen. De overdrager geeft zelf wel aan wanneer dat niet meer nodig is. Maar je laat vooral zien hoe je het overzicht houdt en hoe je met het bedrijf omgaat.

Neem dus de dagelijkse gang van zaken over en zoek voor belangrijke beslissingen de wijze raad op van de overdrager. Dan beseft hij vanzelf dat het bedrijf bij de prins in goede handen is en dat het leven op de troon eindig is. En minstens zo belangrijk: het koninkrijk gaat zonder hem heus niet ten onder.