Column: Opvolger gebaat bij onderwijs in ondernemerschap [Erik Wierstra]

Eerder deze maand heeft de Volkskrant in haar economiekatern een artikel gepubliceerd met de heldere titel ‘ZZP’ers gebaat bij meer onderwijs in ondernemen’. Deze conclusie komt geheel overeen met een afstudeeronderzoek dat wij in samenwerking met de Kamer van Koophandel hebben laten uitvoeren. Daarin hebben we twee groepen met elkaar vergeleken: ZZP’ers die binnen vijf jaar noodgedwongen zijn gestopt als ondernemer en ZZP’ers die na vijf jaar nog steeds succesvol zijn. Nou ja, succesvol… het hoofd boven water wisten te houden. ZZP’ers die binnen vijf jaar waren gestopt bleken allerlei vaardigheden rond vakmanschap te beheersen, maar het ontbrak hen aan ondernemerschapsvaardigheden in vergelijking met de groep ZZP’ers die nog wel ‘in business’ zijn.

Voordat een ZZP’er start doet hij er verstandig aan om zijn ondernemer­schaps­vaardigheden te ontwikkelen. Denk hierbij vooral aan netwerken,  commerciële vaardigheden en financieel management. Bij een familiebedrijf komt er een andere ondernemerschapsvaardigheid bij die je moet beheersen: leidinggeven. Ik moest daarbij denken aan een aannemer die mij een paar jaar geleden belde. Hij had zijn bedrijf aan zijn zoon overgedragen en zei: ‘Mijn zoon helpt mijn bedrijf om zeep! Toen ik nog de baas was, werkte hij uitstekend mee in het bedrijf en was het een vakman in de aannemingswereld. De samenwerking met onze medewerkers verliep prima, totdat ik de leiding aan hem overdroeg: mijn zoon veranderde van toon, het personeel pruimde hem niet, hun productiviteit daalde en klanten waren minder tevreden. Het bedrijf ging van zwarte cijfers schrijven naar op zwart zaad zitten.’ De gereedschapskist van deze opvolger in de aannemingswereld was wel gevuld met vakmanschapsvaardigheden, maar het ontbrak hem aan ondernemerschaps­vaardigheden.

Vakmanschap én ondernemerschap zijn beide nodig. Nu denk ik dat u dat – in theorie – best met mij eens bent. Maar worden in de praktijk de opvolgers voldoende getraind in ondernemerschapsvaardigheden? De opvolger doet ruime ervaring op in het bedrijf. En – indien mogelijk – bij klanten, bij leveranciers en (als dat zou kunnen!) bij concurrenten. Maar er is meer: onderwijs in ondernemerschapsvaardigheden. Geen theorie om de theorie, maar theorie die je handelingsrepertoire in jouw praktijk vergroot. Daardoor ben je niet alleen een goed vakman, maar ook een goede ondernemer. Opvolgers hebben net als ZZP’ers ondernemerschapsvaardigheden nodig. Goed ondernemerschapsonderwijs is een middel om dat te bereiken.