De accountant als sparringpartner voor de continuïteit van het familiebedrijf

Voor veel bedrijven is de accountant tegenwoordig een gewaardeerd sparringpartner. Hij (of zij!) controleert al lang niet meer alleen de jaarrekening; hij denkt nadrukkelijk mee over de risico’s, de kwaliteit van de bedrijfsvoering én de optimale organisatie. Belangrijke observaties deelt hij via de management letter en/of het accountantsverslag met directie en aandeelhouders. Is de onderneming ‘in control’? Welke risico’s loopt de organisatie? En hoe kunnen we eventuele bedreigingen beheersen of zelfs omzetten in nieuwe kansen en nieuwe perspectieven?

Meedenken over de governance-structuur

Met name familiebedrijven stellen deze klankbordrol zeer op prijs. Dit zijn doorgaans organisaties waar puur ondernemerschap de koers bepaalt: ze zijn continu in beweging en passen hun strategie snel aan zodra de markt verandert. Als accountant kun je daarbij helpen met feedback op diverse niveaus. Over het optimaliseren van processen, het efficiënt inrichten van de bedrijfsstructuur en het professionaliseren van de administratie of controllingfunctie. Als accountant kun je zelfs helpen bij het inrichten van de juiste governance-structuur en kun je de smeerolie zijn voor een goede dynamiek tussen familieleden, bestuur en toezichthouders. Een prachtige rol!

Wat maakt familiebedrijven succesvol?

Maar wat maakt sommige familiebedrijven nou zo succesvol? Wat zijn hun succesfactoren? Daarnaar doet het Erasmus Centre for Family Business (ECFB) sinds een aantal jaren grondig onderzoek, samen met BDO en de Rabobank. Dit jaar was de onderzoeksvraag: wat is het geheim van familiebedrijven die generaties lang vitaal en succesvol blijven?

Dat leidde tot waardevolle nieuwe inzichten. Zo blijkt met name de ‘volgende generatie’ een belangrijke rol te spelen. Bestuurders die hun opvolgers al op vrij jonge leeftijd – zo rond hun 25e levensjaar – serieus laten meedoen, presteren bovengemiddeld goed. Wachten ze te lang, dan lopen de slagkracht en veranderbereidheid van de organisatie snel terug. Logisch ook: de dynamiek tussen generaties werkt verfrissend. Jongere familieleden komen met nieuwe ideeën die ook de oudere generatie inspireren en prikkelen.

Verbeteren van dialoog tussen generaties

Wat verder blijkt: om te profiteren van de inbreng van de jongere generatie moet de oudere generatie de nieuwe ideeën wel actief faciliteren. De zittende directie moet de jeugd vanaf het begin uitnodigen en motiveren om mee te denken. Door vertrouwen te geven, open te staan voor nieuwe ambities en respectvol de discussie aan te gaan. En ja, door bij goede ideeën ook echt te investeren!

Dat gaat niet altijd spontaan. Soms zijn er grote verschillen van inzicht of is er zelfs serieuze wrijving. Dat komt in de beste families voor. Ook dan helpt een objectieve externe adviseur om het begrip tussen generaties te verbeteren, de lijnen open te houden, het gesprek constructief.

Accountant als sparringpartner bij dilemma’s

Ik geloof sterk in de kracht van diversiteit binnen organisaties. Jong, oud, man, vrouw, familie- en niet-familieleden: verschillende visies in het managementteam leiden tot betere discussies en betere besluiten. Dat zagen we ook in de mooie dynamiek tussen Rick en Britt Polman tijdens ons familiebedrijven-event. Zij zijn als vader en dochter werkzaam binnen de Van der Valk-hotelketen. Als je vanuit verschillende perspectieven kijkt naar marktontwikkelingen en kansen, en hoe je daarop het best kunt inspelen, ben je als bedrijf heel krachtig.

Natuurlijk mag het soms schuren. Verschillen van mening kunnen positief zijn. Zeker als jongere en oudere familieleden elkaar aanvullen en stimuleren om verder of anders te denken. Ook bij dilemma’s waar het management niet uitkomt, ben je als accountant vaak van grote betekenis. Bijvoorbeeld bij financiële vraagstukken, investeringskansen en -plannen en het optuigen van een goede structuur.

Advies tijdens de coronacrisis

Door de coronacrisis heb ik met veel familiebedrijven intensiever contact dan normaal. Ze willen bijvoorbeeld weten hoe ze hun liquiditeitspositie kunnen verbeteren om de onderneming minder kwetsbaar te maken. Of hoe ze zichzelf als familiebedrijf snel kunnen aanpassen en zich verder kunnen professionaliseren in werkprocessen en de inrichting van hun financiële administratie.

Juist nu helpt het wanneer je als familiebedrijf optimaal gebruik kunt maken van de ervaring, energie en ideeën van diverse generaties. Dan kun je samen bedenken hoe je de uitdagingen te lijf wilt gaan. Dat versterkt de saamhorigheid, het ondernemerschap en de innovatiekracht. Familiebedrijven met meer generaties in huis kunnen wijzigingen zo eerder onderkennen en sneller implementeren.

Natuurlijk, ook veel familiebedrijven hebben het nu zwaar vanwege corona. Nu ondernemen, nu overleven – dat is topsport! Toch heb ik er alle vertrouwen in dat de meeste het redden. Familiebedrijven zijn over het algemeen goed gefinancierd, kunnen tegen een stootje en hebben de blik gericht op de langere termijn. Voorbij het nu, voorbij corona. Op de toekomst.

Verder lezen?

Wilt u meer tips lezen voor een eeuwige jeugd binnen uw familiebedrijf? Download dan het familiebedrijvenonderzoek ‘Het geheim van de eeuwige jeugd’ via www.bdo.nl/familiebedrijvenonderzoek