De emotionele kant van een bedrijfsovername

Tot 2008 ging het crescendo met de economie. In 2009 kwam de klap die nog altijd nadreunt. In de afgelopen magere jaren is het aantal fusies en overnames, ook in het MKB, flink toegenomen. In de periode van 2009 tot 2012 is het aantal overnames verdubbeld, zo blijkt uit cijfers van het CBS. Met name in de zakelijke dienstverlening – denk aan ingenieursbureaus – maar ook in andere sectoren zoals bij installatiebedrijven, bouwbedrijven en accountants is een consolidatieslag gaande. Dit omdat veel bedrijven het niet meer kunnen opbrengen de kostbare investeringen te doen om het kennisniveau en de IT-faciliteiten op peil te houden. Het kan nu financieel aantrekkelijk zijn een overname te doen vanwege de lagere waardering van bedrijven.

Weinig bedrijfsopvolging
Als je goed kijkt naar de definitie van overname die het CBS hanteert, blijkt dat het uitsluitend gaat om bedrijven die andere bedrijven overnemen. Dat betekent dat Management Buy Outs, Management Buy Ins en familieoverdrachten niet meegerekend worden, terwijl deze in realiteit veel plaatsvinden. Het aantal overnames van MKB-bedrijven door andere bedrijven mag dan in de afgelopen jaren zijn gestegen, het aantal bedrijfsoverdrachten is juist fors gedaald, zo is de algemeen heersende opinie. Dit betekent in de praktijk dat de volgende generatie van een familiebedrijf staat te trappelen het roer over te nemen terwijl de overdracht uitgesteld wordt. Nog altijd 30 procent van de familiebedrijven gaat over op de volgende generatie van de familie. Pakweg twintig jaar geleden lag dit percentage hoger. Het komt steeds vaker voor dat externe managers de aandelen kopen of dat andere families eigenaar worden van het bedrijf. Het komt natuurlijk ook voor dat ondernemers ermee stoppen en dat het bedrijf simpelweg ophoudt te bestaan.

Advies
Een ondernemer die aan bedrijfsoverdracht denkt, kan niet simpelweg van de een op de andere dag de aandelen overdoen aan de opvolger. Er komt een hoop kijken bij een bedrijfsovername en het is dan ook niet vreemd dat in het gros van de gevallen een overnameadviseur ingeschakeld wordt. In bijna de helft van de gevallen is dit een accountant, een kwart is fiscalist en 11 procent is specialistisch overnameadviseur.

Emoties bij opvolging
Of het nu een zoon of dochter is of iemand van buitenaf die het bedrijf overneemt, het gaat erom dat je de beste man of vrouw op de juiste plek hebt. Het is daarom altijd belangrijk om tijdig te beginnen met de voorbereidingen van de overdracht. Naast financiële en boekhoudkundige zaken wordt het emotionele aspect echter nogal eens over het hoofd gezien. Een bedrijfsoverdracht die in emotioneel opzicht niet goed geregeld is, kan leiden tot problemen. Denk bijvoorbeeld aan een vader die het bedrijf na de overdracht niet kan loslaten en zijn zoon voor de voeten loopt. Of erger nog; die zijn zoon frustreert in het uitzetten van een nieuwe strategie voor de toekomst. Dat is een kwestie van vertrouwen, want feitelijk zegt vader dan tegen zijn zoon dat hij hem niet helemaal vertrouwt. Het kan ook voorkomen dat een ondernemer in een zwart gat valt omdat hij of zij niks meer te doen heeft terwijl het bedrijf alles was voor hem of haar.

Familieprotocol
Dit soort problematiek ondervang je door van te voren om de tafel te zitten en de zaken goed door te spreken. Een adviseur kijkt samen met de partijen wat deze allemaal willen. Vaak zie je dat een ondernemer in eerste instantie een kloon van zichzelf zoekt en pas na een poos gaat nadenken over wat de wensen nu echt zijn. Familiebedrijven kunnen de zaken rondom een bedrijfsoverdracht vastleggen in een familieprotocol. Daarin komen de werkwijze en aanpak te staan over hoe de overdracht zal verlopen. Dit voorkomt dat er gaandeweg onenigheid ontstaat en het zorgt voor een duidelijke manier van communiceren.

Henri Brom is Adviseur Overname, Opvolging & Financiering bij MKB Adviseurs.