De rol van de externe adviseur in het opvolgingsproces

Carlo Salvato en Guido Corbetta van de Bocconi Universiteit (Milaan, Italië) hebben in hun meest recente onderzoek gekeken naar de rol van de externe adviseur in het opvolgingsproces in het familiebedrijf en hoe de externe adviseur helpt om de leider uit de nieuwe generatie te ontwikkelen.

Door middel van een analyse en vergelijking van vier case studies waarbij diepte-interviews zijn gehouden met de huidige generatie familieleden, de nieuwe generatie, adviseurs en andere belangrijke actoren, is de rol van de externe adviseur in het opvolgingsproces in beeld gebracht. In alle cases was vooraf duidelijk wie de nieuwe generatie leider zou worden.

Leiderschap constructie
In het onderzoek staan twee kernbegrippen centraal: ‘leiderschap constructie’ en ‘leiderschap transitie’. Leiderschap constructie houdt in dat leiderschap kan worden ontwikkeld en dat de rol van de externe adviseur daarbij essentieel kan zijn. Leiders worden dus niet alleen geboren, maar kunnen in ieder geval ook deels worden ‘gemaakt’. Leiderschap ontstaat deels uit de hiërarchische positie die de leider inneemt en zijn of haar eigendomspositie. Dit wordt positioneel leiderschap genoemd. Daarnaast ontstaat leiderschap vaak vanuit een bepaald charisma dat de leider uitstraalt, charismatisch leiderschap.

Deze aspecten van leiderschap zijn veelal aanwezig bij de oprichter van het bedrijf. Leiderschap wordt echter ook gevormd door kennis, reputatie (jouw track record in de organisatie, jouw resultaten) en de stewardship positie die de leider in de organisatie inneemt. Over de generaties heen worden deze laatstgenoemde aspecten steeds belangrijker. Leiderschap constructie betekent dus zoveel als het helpen ontwikkelen van de nieuwe leider door kennis, reputatie en stewardship te ontwikkelen.

Leiderschap transitie
Leiderschap transitie houdt in dat wanneer een externe adviseur wordt betrokken bij het opvolgingsproces er een soort tussenfase optreedt, waarbij de adviseur zelf een leiderschapsrol inneemt, bijvoorbeeld door een rol te nemen als bestuurder of door belangrijke verantwoordelijkheden en taken op zich te nemen zoals het managen van een overnameproces. De bedoeling is nadrukkelijk dat deze positie tijdelijk is. In deze periode wordt de adviseur geobserveerd door de nieuwe generatie leider, en geldt de adviseur dus als een soort rolmodel voor de nieuwe generatie. Door met elkaar te praten en situaties te analyseren vindt hierdoor een soort on-the-job training plaats.

Een dubbele rol
De belangrijkste bevinding uit deze studie is dat de rol van een externe adviseur in het opvolgingsproces niet is beperkt tot een formele training van de opvolger en het geven van advies over specifieke vraagstukken van de nieuwe generatie, maar dat de rol ook kan inhouden dat de adviseur zelf de leiderschapsrol inneemt. Dus de rol van de externe adviseur verandert van een neutrale, onafhankelijke outsider naar een nauw en direct betrokken actor in het opvolgingsproces. Hierdoor worden ze rolmodellen voor de nieuwe generatie en zijn ze in staat om vaardigheden en kennis over te brengen.

In de cases nemen de adviseurs een soort ‘person centric view of leadership’ aan, wat inhoudt dat de adviseurs de nieuwe leiders niet alleen zien als individuen met een brein maar dat ze ook rekening houden met de emotionele aspecten door als rolmodel op te treden en een integraal voorbeeld van een leider voor de nieuwe generatie te zijn in plaats van alleen kennis over te brengen. De functie van rolmodel is daarmee een belangrijke, aanvullende dimensie van de externe adviseur. Het aannemen van deze extra rol is een uitdaging voor de adviseur omdat hij/zij verschillende rollen tegelijkertijd moet aannemen. Het is daarom van groot belang om vooraf rekening te houden met deze belangrijke aanvullende taak.

Dit artikel is een bijdrage van het Nederlands Centrum voor het Familiebedrijf (NCFB)

Blijf op de hoogte met onze maandelijkse nieuwsbrief