ESG en familiebedrijf: vanuit intrinsieke motivatie wet- en regelgeving voorblijven

Jochem Spaans, partner bij Allen & Overy, omschrijft het probleem waar veel bedrijven tegenaanlopen wanneer het thema ESG ter tafel komt. “Alles is ESG en daarmee is niets ESG. Het is verworden tot een buzzword, een veelgenoemd onderwerp, waarvan je eigenlijk bent vergeten waar het over gaat.” Waar ESG, alle definities en omschrijvingen terzijde, om draait? “Dat de manier waarop de maatschappij naar bedrijven kijkt heel erg verandert.” 

Van het verminderen van de Co2-uitstoot tot het bestrijden van honger en armoede: de vraagstukken zijn even breed als talloos. En vanuit het bedrijfsleven resulteert dit in drie belangrijke kritiekpunten, ziet Spaans.

1. ESG is te breed.

“Ik snap dit punt dus wel, maar dit betekent niet dat je er daarom als bedrijf maar niet mee aan de slag hoeft. Wet- en regelgeving rondom due diligence binnen de supply chain komt er bijvoorbeeld wel aan. Vroeg of laat word je gedwongen om binnen je keten je verantwoordelijkheid te pakken. De breedte van ESG is een gegeven; je moet ermee aan de slag.”

• ESG hindert winstcijfers en andere doelstellingen

“In de regel is ESG niet je business. Je hebt een supermarkt, een maakbedrijf, een chemieconcern. Maar een focus op duurzaamheid biedt natuurlijk ook kansen. Nieuwe klanten, nieuw talent dat nu wél voor je wil werken. Kostenbesparingen, zeker met de hoge energieprijzen nu. Meer investeerders die in je willen investeren, omdat duurzame ondernemingen simpelweg veel interessanter zijn als langetermijninvestering. Ook met duurzaamheid vallen er dus doelstellingen te behalen.”

1. ESG valt lastig te meten

“Het meetbaar maken van duurzaamheid is inderdaad een uitdaging. Er komen wel steeds meer instrumenten om ESG mee meetbaar te maken, want het is een hot topic voor onder andere ranking agencies. Dat meetbaar maken is wel belangrijk, want wil je als bedrijf duurzaamheid serieus aanpakken, dan heb je daar wel data voor nodig.”

Familiebedrijven in het voordeel

Drie kritiekpunten op ESG die stuk voor stuk vallen te begrijpen, maar waar je als organisatie, ondanks alles, wel mee aan de slag moet. Met hun focus op de lange termijn en hun op (familie)waarden gestoelde bedrijfsvoering, zitten eigenaren van familiebedrijven rondom ESG in een veel prettigere positie, betoogt Gijs Linse, eveneens partner bij Allen & Overy. 

Linse: “Als beursgenoteerd niet-familiebedrijf sta je onder constante druk van aandeelhouders en andere stakeholders. Binnen familiebedrijven is die druk er ook wel, maar is men veel sneller geneigd om te zeggen: ‘Dit thema vind ik veel te belangrijk. We zórgen er maar voor dat het meetbaar wordt, al is het maar om onze familieleden mee te informeren.” Misschien niet altijd even doelmatig, efficiënt of doordacht, maar het gebéurt in ieder geval wel. Familiebedrijven zijn daarmee veel slagvaardiger. 

Hoe met ESG aan de slag te gaan?

Spaans en Linse voorzien dat over een paar jaar wet- en regelgeving bedrijven er nog meer toe verplichten om met ESG aan de slag te gaan. Beter begin je er nu mee, gestimuleerd vanuit intrinsieke motivatie, in plaats van vanuit een externe verplichting. Maar hoe doe je dat precies? Linse geeft een aantal adviezen. “Allereest: zoek iets wat je na aan het hart ligt. Iets kleins, niet direct een allesomvattend project. Maak dit meetbaar. Vorm heldere afspraken, onder meer wat betreft budget. En ga er dan vooral mee aan de slag! Zoals je ook je familiebedrijf uiteindelijk runt.”

Jochem Spaans vult aan: “Kies de thema’s die bij de waarden binnen je familiebedrijf passen. En vier ook vooral je successen! Laat je mensen zien wat je bereikt, breng naar buiten wat je doet. Wees daarin realistisch, maar toon ook hoe trots je daarop bent.” Laaghangend fruit laat zich wat dat betreft eenvoudig plukken. Spaans: “Het vormt een uitstekend begin voor je succesverhaal.”

Kenmerk familiebedrijf ook een valkuil

Linse erkent dat die mindere druk vanuit aandeelhouders ook wel een valkuil kan vormen. “Dat je zegt: ‘Dit is mijn bedrijf, ik bepaal wat hier gebeurt, er is nog geen wet die mij daartoe verplicht, dus ik investeer daar niet in’. Daar kom je als beursgenoteerd bedrijf sowieso niet meer mee weg. Binnen het familiebedrijf kan dat – nog – wel, maar ook die termijn wordt steeds korter. Ook daar neemt de druk toe, vanuit de familie, vanuit medewerkers of juist vanwege het wegblijven van nieuwe goede mensen, omdat je niet met ESG aan de slag gaat.” Daarom bepleiten Linse en Spaans: ga vooral wél met ESG aan de slag.