‘Extern toezicht houdt familiebedrijven scherp’

Steeds vaker ontstaat de behoefte aan externe toezichthouders in het familiebedrijf. Wat zijn de voor- en nadelen van zo’n onafhankelijke aanvulling op de familiale organisatie? En waar zou hij of zij zich nu vooral op moeten focussen anno 2017?

“Families krijgen steeds vaker behoefte aan professioneel en onafhankelijk toezicht. En dat is wel logisch”, vertelt familiebedrijvenadviseur en schrijver van het boek Aantekeningen uit de praktijk Maarten Vijverberg. De adviseur duidt daarmee op het feit dat externe, onafhankelijke toezichthouders zorgen voor professionalisering van het familiebedrijf. “Daarbij zijn er steeds meer stakeholders zoals leveranciers, banken en klanten die die professionaliseringsslag ook van familiale ondernemingen verwachten. Wordt er een externe toezichthouder aangesteld, dan is er naast de directie nog een orgaan dat controle uitoefent. En dat wordt gewaardeerd.”

Scherpere organisatie door extern toezicht
Een van de grote voordelen van het benoemen van een externe toezichthouder is volgens Vijverberg dat daarmee de traditionele werkwijze van familiebedrijven kan worden doorbroken. “Een externe toezichthouder houdt de organisatie scherp in een tijd waarin ontwikkelingen zich in een rap tempo opvolgen. Bovendien komt het familiebedrijf aan de maatschappelijke wens tegemoet om meer openheid van zaken te geven. In mijn ogen kan transparantie het familiebedrijf alleen maar ten goede komen.”

Maar het is juist dat openstellen waar traditionele familiebedrijven nog moeite mee hebben. Dat houdt veel van hen tegen om een sterke externe raad van commissarissen (RvC) te benoemen en toch maar de voorkeur te geven aan een loyale toezichthouder vanuit de familie of kring van bekenden. Vijverberg: “Familiale organisaties zien het als het weggeven van een stukje vrijheid en mogelijk verlies van de familiewaarden. Bij een goede invulling van de externe raad kan met dit laatste goed rekening worden gehouden, alhoewel in plaats van minder vrijheid vaak juist meer vrijheid wordt ervaren die de onderneming veel verder kan brengen.”

Functieprofiel externe toezichthouder
Waar moet nu een goede externe toezichthouder aan voldoen volgens Vijverberg? “Vaak wordt uitgegaan van een traditionele verdeling van de functies. Vrijwel altijd wordt gekozen voor een financieel profiel, evenals kennis van het bedrijf én de bedrijfstak. In deze tijd is het echter belangrijk een stap verder te gaan en goed te kijken naar de nieuwe ontwikkelingen. Bij toezicht moet vooral strategie en innovatie bovenaan op de agenda staan. Daar moet de toezichthouder dus verstand van hebben. Het is aan het familiebedrijf zelf om een duidelijk competentieprofiel te schetsen, maar het helpt om dit met een externe professionele partij te doen.”

Tips
Vijverberg heeft tot besluit nog wel een aantal tips. “Een extern toezicht benoemen is stap één. Maar het is eveneens belangrijk om de governance in een set van regels goed vast te leggen. Hierbij kunnen eveneens de belangen en de waarden van de familie meegenomen en vastgelegd worden in een zogenaamd familiestatuut.” Tot slot raadt Vijverberg families aan een jaaragenda voor de RvC op te stellen. “Zo zorg je ervoor dat de belangrijkste onderwerpen niet van de agenda verdwijnen door de waan van de dag. Strategische vragen komen hiermee niet in het gedrang. Dat biedt de toezichthouder enig houvast in een turbulente tijd als deze.”

Blijf op de hoogte met onze maandelijkse nieuwsbrief