Conflicten familiebedrijven geen eenheidsworst

Een conflict tussen de familieleden in een familiebedrijf. Het komt regelmatig voor. Maar welke situaties liggen nu ten grondslag aan conflicten?

Familiebedrijven zijn ‘gesloten’ systemen. Daardoor is het lastig te achterhalen welk type conflicten er ontstaat binnen deze bedrijven en tussen wie die conflicten spelen. Esther van Vooren, NMI Registermediator en oprichtster van Mediationpraktijk Blikkenburg, kan als conflictbemiddelaar bij familiebedrijven ook geen eenduidig beeld schetsen. Volgens haar is er geen eenheidsworst aan conflicten te definiëren. Bovendien is de ene kwestie voor het ene familiebedrijf wel reden tot conflict, terwijl diezelfde kwestie elders niet tot een conflict leidt. “De ideale familiecultuur bestaat dan ook niet”, zegt Van Vooren, die tot voor kort directeur van de Stichting voor het Familiebedrijf was. “Of er nu sprake is van een patriarchale, een samenwerkende of een conflictueuze familie; het zegt niets over het vermogen van deze families om met hun conflicten om te gaan.”

De almachtige
Van Vooren komt in de praktijk vaak dezelfde situaties tegen die leiden tot conflicten. Eén daarvan heeft te maken met het feit dat de oprichter van het bedrijf vaak gezien wordt als ‘onaantastbaar’. Dat maakt dat kinderen en anderen in de familie aarzelen om de grenzen van diens autoriteit te testen. “Dit beperkt de mogelijkheden om te komen tot het ontwikkelen van mechanismen om met conflicten om te gaan.” Aan de andere kant vragen samenwerkende broers en zussen binnen het familiebedrijf om het opzij zetten van hun rivaliteiten. “De beslissingen die zij nemen, dienen gebaseerd te zijn op realiteiten en niet op rigide loyaliteiten ten aanzien van familietradities of de wijze waarop hun ouders denken dat het bedrijf gerund moet worden”, aldus Van Vooren.

Individuele belangen
Ouders die proberen de rivaliteit tussen hun kinderen te beperken door ze gelijk te behandelen, ondervinden hiervan vaak negatieve consequenties binnen zowel de familie- als de bedrijfsdynamiek. Dit omdat vaak geen rekening wordt gehouden met de capaciteiten of bijdragen van het kind aan het familiebedrijf. “Opvolgers, overdragers en andere familieleden zitten vaak in een spagaat tussen het bedrijfsbelang, het familiebelang en het individuele belang.” Indien zich een conflict voordoet, is het belangrijk juist de individuele belangen boven tafel te krijgen en vanuit daar te kijken in hoeverre die aansluiting kunnen vinden bij enerzijds het familie- en anderzijds het bedrijfsbelang. Van Vooren: “Verwaarlozen van de individuele belangen kan leiden tot een lang conflicttraject met als uitkomst een minder lang houdbare oplossing.”

Familiestatuut
Daar waar taak- en procesconflicten op een positieve manier nog kunnen bijdragen aan de performance van familiebedrijven, spelen relatieconflicten een schadelijke rol. “Hoe hoger het niveau van relatieconflicten, hoe lager de performance van het familiebedrijf”, aldus de ouddirecteur. “Het is dus hoe dan ook belangrijk dat conflicten binnen het familiebedrijf hanteerbaar zijn. Schadelijke conflicten zijn te voorkomen door vooraf, dus op het moment dat er nog geen conflicten zijn, een aantal zaken af te spreken en vast te leggen in een familiestatuut.”

Blijf op de hoogte met onze maandelijkse nieuwsbrief