“Familiebedrijven kunnen bedrijfsopvolging niet vroeg genoeg regelen”

Wat komt er allemaal kijken bij overname en opvolging bij familiebedrijven? Twee bedrijfsovernamespecialisten van Diligence – een landelijk opererend bureau voor overnames in het mkb – geven tips. “Het belangrijkste is om altijd afspraken te hebben over opvolging.”

Nederland telt rond de 260.000 familiebedrijven – ongeveer 70 procent van het totale aantal bedrijven. Daarmee zijn familiebedrijven verantwoordelijk voor bijna de helft van de werkgelegenheid in Nederland. Waar bij gewone bedrijven een verkoop al een behoorlijk ingewikkelde zaak is, ligt dat bij familiebedrijven vaak nóg gecompliceerder. En al helemaal in het geval van ziekte, overlijden of een scheiding. Diligence adviseert daarom: hoe eerder de familie zaken als opvolging regelt, hoe minder problemen er in de toekomst ontstaan.

Hele familie betrokken
Bedrijfsovernamespecialisten Gerda Briggeman en Robert de Vries van Diligence weten hier alles van. Zij begeleiden regelmatig familiebedrijven bij overnametrajecten; bij het begeleiden van een opvolging binnen de familie of bij het vinden van een externe opvolger. De Vries: “Een overname, verkoop of opvolging binnen de familie gaat de hele familie aan. Er moeten veel vragen beantwoord worden. Wie neemt het bedrijf over? Als dat een kind is, hoe worden andere kinderen dan niet benadeeld? Of moet er gezocht worden naar een externe opvolger? Bij familiebedrijven gaat het in deze trajecten niet alleen om zakelijke aspecten, maar gelden ook familiebelangen. Bovendien is de emotionele waarde van het bedrijf voor de familie meestal nog groter.”

Opvolging regelen
Zowel Briggeman als De Vries benadrukken dat ondernemers van familiebedrijven niet vroeg genoeg kunnen beginnen met afspraken maken over opvolging. Briggeman: “Onlangs begeleidde ik een bedrijf waarvan de ondernemer door ziekte een tijd uit de running was. Hoewel hij na een tijdje gelukkig gewoon weer aan de slag kon, was hij zich wel bewust geworden van de opvolgingskwestie. Zowel zijn zoon als dochter kwamen in aanmerking, maar er was geen duidelijke rolverdeling. We zijn toen samen aan de slag gegaan om daar afspraken over te maken.”

Onverwachte situaties
Het regelen van opvolging is niet alleen nodig wanneer de ondernemer zelf besluit om te stoppen. Maar liefst 70 procent van de familiebedrijven heeft niets geregeld bij overlijden, arbeidsongeschiktheid of een scheiding. De Vries: “In deze gevallen is het vaak onduidelijk wat er moet gebeuren. Bij overlijden kan dat als gevolg hebben dat een tijdelijke waarnemer andere beslissingen neemt dan hoe de ondernemer het voor ogen had.” Ook scheiden is iets waar je liever niet over nadenkt als alles goed gaat, maar als het toch gebeurt en er is niets geregeld, zorgt dat voor extra veel moeilijkheden. Briggeman: “Bij een scheiding is de onderneming – als er niets geregeld is – onderdeel van wat er verdeeld moet worden tussen man en vrouw. Er zijn dan verschillende opties, maar meestal is de situatie dat de man 100 procent van de aandelen toebedeeld krijgt, en hij zijn vrouw een vergoeding betaalt wegens overbedeling. Maar dat geld is lang niet altijd direct beschikbaar.”

Externe opvolging
Uit onderzoek van PWC in 2010 blijkt zelfs dat de helft van de familiebedrijven een gebrek aan liquiditeit heeft om familieleden uit te kopen die (overwegen) hun belang in de zaak ter beschikking te stellen. De Vries en Briggeman benadrukken daarom het belang om als familie op tijd met elkaar in gesprek te gaan. Wie heeft interesse in opvolging en wie niet? Als er geen interesse is bij de kinderen, moet de ondernemer op zoek gaan naar een externe opvolger. Briggeman: “Bij het waarderen van een bedrijf blijkt soms ook dat een bedrijf nog niet rijp is voor overname. Dan kun je als ondernemer besluiten om je bedrijf anders in te richten om het waardevoller te maken. Daar moet je als ondernemer dan nog genoeg tijd en energie voor hebben.”

Diligence is overnamespecialist in het mkb met een landelijk dekkend netwerk. Het is een van de grootste leveranciers van bedrijfsprofielen in overnamedatabanken als MKBase, Brookz en de Ondernemingsbeurs.