De term familiestatuut komen we steeds vaker tegen bij familiebedrijven, maar wat is het nu eigenlijk? En waarom is het zo in opmars? Angelique Hommes-Kuijer, notaris bij Nysingh advocaten-notarissen, vertelt.
“Een familiestatuut is een set afspraken tussen familieleden over het omgaan met het familie- en bedrijfsvermogen en de regels die daarop van toepassing zijn”, vertelt Hommes-Kuijer. “Het familiestatuut wordt gebruikt om de betrokkenheid van de familie bij het familiebedrijf in goede banen te leiden en de belangen van de familie in relatie tot het familiebedrijf op elkaar af te stemmen.”
Een familiestatuut geeft structuur aan de visies van de verschillende familieleden. “Het voorkomt discussies in de toekomst en kan de ontwikkeling van het familiebedrijf ten goede komen. Daarom ontdekken steeds meer familiebedrijven in Nederland de voordelen van een familiestatuut en wordt het ook gebruikt als instrument van goed bestuur (governance) en om de continuïteit van de onderneming te waarborgen.”
Onderwerpen van een familiestatuut
Bij een familiestatuut komen vaak de volgende onderwerpen aan de orde:
1. De doelstellingen en opvattingen van de onderneming en ondernemer. Wat zijn de missie en visie van het familiebedrijf? Wat is de visie op de toekomst en wat zijn de doelstellingen van het familiebedrijf?
2. De doelstellingen en opvattingen van de familie. Wat zijndemissie, visie en kernwaarden? Komen deze overeen met de visie van de ondernemer? Wat is de familiecultuur?
3. Welke plek nemen familieleden in binnen het bedrijf? Is er een opleidingsplan voor familieleden, wat is de beloning, is externe werkervaring noodzakelijk?
4. In hoeverre worden partners bij het familiebedrijf betrokken? Mogen zij bij het familiebedrijf werken?
5. Wie heeft de leiding over het bedrijf? Hoe is de taak- en rolverdeling binnen de directie en/of het managementteam? Wie wordt plaatsvervangend en opvolgend directeur?
6. Welke uitgangspunten gelden indien niet-familieleden lid worden van de directie? Hoe wordt de goede relatie met de familie bewaakt?
7. Hoe wordt eigendom en zeggenschap geregeld? Wie wordt bestuurder bij de stichting administratiekantoor? Aan wie en wanneer worden aandelen overgedragen? Hoe wordt de onderneming gewaardeerd? Welk beleid is er bij het uitkeren van dividend?
8. Wat is de gewenste bestuursstructuur en wie houdt daar toezicht op? Welke taken wil de familie bij het toezichthoudende orgaan neerleggen?
Juridische afdwingbaarheid
In onderling overleg met de familie kan bepaald worden hoe bindend de regels in het familiestatuut zijn. “Vaak zijn deze niet juridisch afdwingbaar, maar het is ook mogelijk om de regels juridisch afdwingbaar te maken door eventuele sancties op te leggen bij overtreding van de regels”, aldus Hommes-Kuijer.
Totstandkoming van het familiestatuut
Alvorens een familiestatuut tot stand komt, zijn gesprekken met de familieleden nodig. Om in deze gesprekken structuur aan te brengen en een juiste strategie te bepalen, is het raadzaam een extern adviseur als gespreksleider aan te stellen. “Wij helpen familiebedrijven daarbij graag. Het proces dat leidt tot het opstellen van het familiestatuut is namelijk minstens zo belangrijk als het familiestatuut zelf”, zegt Hommes-Kuijer. “Het familiestatuut dient regelmatig te worden geëvalueerd. Door veranderende omstandigheden kunnen uitgangspunten uitgebreid of aangepast worden.”
