Praat over overdracht als het moment nog niet daar is

In bedrijfseconomische zin is een familiebedrijf gewoon een bedrijf dat ik waardeer als alle andere bedrijven. Toch is er iets bijzonders aan familiebedrijven. De systemen familie, bedrijf en eigendom overlappen en een familie met een onderneming identificeert zich sterk met het bedrijf. Het streven naar overdracht van het bedrijf aan de volgende generatie is typerend voor het familiebedrijf. Dat betekent een langetermijnvisie en een strategie die erop gericht is risico’s te beperken.

Een familiebedrijf – groot of klein – is bezig met zijn voortbestaan op lange termijn en doet dat met een maatschappelijk verantwoorde bedrijfsvoering. Familiebedrijven hebben loyale en geen hijgende aandeelhouders zoals een beursgenoteerd fonds, waar men de druk voelt van de aandeelhouders om deze “voor hun beurt” te laten gaan. Daar kan de verleiding bestaan om de andere stakeholders (leveranciers, werknemers, klanten) niet eerst hun aandeel te geven.

Verantwoordelijk
Werknemers van een familiebedrijf voelen zich doorgaans erg verantwoordelijk voor het bedrijf, omdat het familiebedrijf zich ook verantwoordelijk voelt voor hen. Dat heeft ook weer te maken met de langetermijnvisie van het bedrijf. Men wil het bedrijf ook als het economisch tij wat tegenzit koste wat kost in de lucht houden en werknemers zolang mogelijk binnenboord houden. En dat lukt familiezaken doorgaans goed; getuige de onderzoekscijfers die aangeven dat familiebedrijven gemiddeld genomen beter door de crisis komen dan andersoortige ondernemingen.

Gevoeligheden
Een waardering is geen doel op zich en heeft altijd een bepaalde context. Bij de waardering van familiebedrijven dien ik als waardeerder rekening te houden met allerlei gevoeligheden. Het is nu eenmaal zo dat ondernemers vaak een bedrijfswaardering pas laten uitvoeren op het moment dat het bedrijf overgedragen wordt of wanneer er sprake is van een conflictsituatie tussen aandeelhouders of in de familie. Even uitgaande van het eerste is het zo dat opvolging binnen de familie weer een extra dynamiek met zich meebrengt.

Onafhankelijke rol
Een waardering stel je onder meer op om tot een goede afrekening te komen. Vader en moeder moeten voldoende overhouden voor hun pensioen, maar zoon of dochter moet een start kunnen maken in het bedrijf zonder strop om hun nek. En dan zijn er mogelijk nog broers en zussen van de opvolger die fair willen worden behandeld. De rol van de valuator is in dat opzicht een onafhankelijke. De waarde van het bedrijf moet vanuit een zakelijk perspectief worden bepaald en voor de financiering van de overdracht moet vervolgens een reëel plan zijn. Daar zijn alle betrokkenen het doorgaans wel over eens. Je wilt immers geen ruzie hebben binnen de familie.

Geprognosticeerde geldstromen
Bij een bedrijfswaardering kijken wij als register valuators naar het economisch tij en naar andere factoren uit de macro-omgeving, dan naar de bedrijfstak waarin het bedrijf actief is, om vervolgens verder in te zoomen op het bedrijf en de ondernemer zelf. In tegenstelling tot de klassieke manier waarop accountants een bedrijf waarderen, kijken wij vanuit een economische benadering. We kijken niet alleen naar het historisch track record van het bedrijf, maar we bepalen aan de hand van een goed onderbouwd toekomstscenario de toekomstige geldstromen.

SWOT-analyse
Kortom: een waardering levert niet een mogelijk prijskaartje op, maar vooral ook een compleet beeld van het bedrijf, cijfermatig onderbouwd. Samen bepaal je waar je mee bezig bent en waar het naartoe gaat. Onderdeel van een waardering is een SWOT-analyse, die de sterke en zwakke punten van het bedrijf in kaart brengt. Al met al geeft het een duidelijk idee van waar we het met z’n allen over hebben. En een idee van hoe de overdracht straks plaats kan vinden.

Onenigheid voorkomen
Als vervolgens de prijs voor de overdracht is overeengekomen is het zaak dat die overdracht daadwerkelijk plaatsvindt. Soms gaat het niet (alleen) om betaling van geld, maar ook om omzetting van aandelen (in preferente aandelen) of certificering van aandelen. Dat kan complexe situaties opleveren. Daarom is het zaak het onderwerp overdracht op tijd te bespreken met alle betrokken familieleden. Idealiter heb je het er al met elkaar over als het moment nog niet daar is. Bevindt het bedrijf zich in rustig vaarwater, dan is dat het beste moment om met elkaar om de tafel te gaan en het een en ander vast te leggen. Een goede waardering kan onenigheid over de opvolging voorkomen. Dat wil je te allen tijde, want het gaat natuurlijk wel om je familie.

Gerda Briggeman, register valuator bij dga-assist®

Blijf op de hoogte met onze maandelijkse nieuwsbrief