Krimp én succes kunnen tot ruzie leiden

Verschillende situaties kunnen binnen familiebedrijven tot conflicten leiden. Verschillen van inzicht natuurlijk en strijd tussen broers of zussen. Maar ook krimp en groei zijn niet zelden aanjagers van gespannen verhoudingen binnen de familie. Met name rondom de overdracht kan dit escaleren, weet Marein Smits, advocaat en partner bij Wintertaling.

Je hebt een paar jaar geleden een stevige lening afgesloten bij de bank, om zo het bedrijf van pa over te kunnen nemen, maar nu gaat het slecht met de onderneming. Je bent daar uiteraard behoorlijk teleurgesteld over. Heb je niet gewoon veel te veel betaald? Op deze manier duurt het wel heel lang voordat jij zelf de vruchten van het familiebedrijf kunt plukken. En: zou niemand geweten hebben dat het bedrijf er eigenlijk helemaal niet zo goed voor stond?

Knallende omzetten
De omgekeerde situatie komt natuurlijk ook voor, weet Marein Smits, die al jaren middelgrote en grote familiebedrijven bijstaat. Je hebt het bedrijf kortgeleden gekocht en sindsdien gaat het eigenlijk beter dan ooit. Wellicht moet er nog een nabetaling plaatsvinden? Geen probleem, delen is niet moeilijk wanneer er veel voor handen is. Of zit dat toch anders? Ja, vaak wel, zegt Smits. “Als het heel goed gaat met een bedrijf kan de uitkoopsom heel hoog uitvallen en kan een bedrijf aan zijn eigen succes ten onder gaan.” Neem een recent voorbeeld uit de bouwsector, die het tot de landelijke media heeft geschopt. Met dit bedrijf ging het – net als met de rest van de sector – behoorlijk slecht. Tot vorig jaar. Het bedrijf krabbelde ineens op en presenteerde knallende omzetten en torenhoge (winst)verwachtingen. “Dat kan dus tot problemen leiden, vanwege de uitkoopsom die navenant is.”

Geen eenheidsworst
Conflicten rondom de bedrijfsopvolging liggen dus altijd op de loer, zowel bij krimp als bij groei. Of het nu gaat om onenigheid tussen vertegenwoordigers van verschillende generaties of tussen mensen van dezelfde generatie. “Wat ook geregeld voorkomt, zijn conflicten tussen mensen die meer of minder betrokken zijn bij het bedrijf (ofwel: mensen die werken in het familiebedrijf en mensen die enkel aandeelhouder zijn, red.)”, aldus Smits.
Een rode draad als het gaat om conflictsituaties ontbreekt dus. Bovendien is de ene kwestie voor het ene familiebedrijf wél reden tot conflict, terwijl diezelfde kwestie elders niet tot problemen leidt. “Om problemen voor te zijn, is het zaak goede afspraken te maken”, zegt Smits. “Goed contracteren kan een hoop problemen voorkomen. Wanneer je dat doet, kan opportunisme ook niet te snel zegevieren.” In het geval van het bouwbedrijf was het bijvoorbeeld handig geweest om flexibiliteit in te bouwen, met verschillende scenario’s. “Als je dat doet, kan het niet echt mis gaan”

Niet alleen kunnen (goede of slechte) prestaties tot conflicten leiden; andersom bestaat er ook een verband. Hoe hoger het niveau van deze relatieconflicten, hoe lager de performance van het familiebedrijf is, bleek al eens uit onderzoek. Kortom: houd problemen buiten de deur, door alles goed af te spreken en vast te leggen.