“Morgen is een voorwaarde om overmorgen te overleven”

Een broer en neef van Fried Kaanen runnen een zesde generatie familie(productie)bedrijf in de landbouwsector in Oost-Brabant. “Dus de eigenheid en de complexiteit van een familiestructuur zijn me niet onbekend”, omschrijft de voorzitter van Metaalunie.

Ook niet omdat hij uit een nest van vier broers en een zus komt. “De voorlopers moesten met diverse neven en nichten de opvolging en het eigendom van het betreffende familiebedrijf regelen.”

Ook is Kaanen zélf eigenaar van een bedrijf. “Al deze ervaringen komen me hoe dan ook bijzonder van pas bij het voorzitten van Metaalunie. Het merendeel van de leden bestaat immers uit familiebedrijven, voornamelijk DGA-ondernemingen.”

Kaanen is sinds september 2014 voorzitter van Metaalunie. Per 1 januari 2023 draagt hij het stokje over aan Mark Helder. Kaanen: “Hoewel in de missie van Metaalunie niet expliciet staat uitgeschreven dat Metaalunie er is om familiebedrijven te vertegenwoordigen, is dat wel wat we de facto doen.”

Koninklijke Metaalunie
Koninklijke Metaalunie is met meer dan 15.000 leden de grootste ondernemersorganisatie voor mkb-maakbedrijven. Metaalunie richt zich op bedrijven in de metaal en techniek, van eenmanszaken tot bedrijven met (veel) meer dan honderd werknemers. Juist ook voor die eenmanszaken en kleinbedrijven biedt Metaalunie veel toegevoegde waarde.

De voorzitter komt voort uit het ledenbestand. Voor die rol is herkenning van de issues die spelen bij de leden cruciaal. Kaanen: “Je moet elkaar direct kunnen helpen. Even een telefoontje kunnen plegen. Dan helpt het als je elkaar kent en er een vertrouwensband is, zeker in moeilijke situaties.”

Wat Metaalunie doet voor haar leden

1. Metaalunie ontzorgt heel praktisch de kleinere bedrijven waar de DGA als meewerkend voorman de tijd niet heeft om zich in alle onderwerpen te verdiepen. Denk hierbij aan juridisch advies, opleidingen, verzekeringen, interpretatie van nieuwe wetgeving, etc.
2. Metaalunie helpt haar leden bij strategische vraagstukken, rondom innovatie, economisch advies, export of bijvoorbeeld de bedrijfsoverdracht. Binnen Metaalunie bestaat er een innovatiecluster, waarin leden verder kijken dan de dagdagelijkse praktijk. Ondersteuning vindt plaats in de vorm van o.a. workshops, business-coaching en netwerken.
3. Bestuurlijk vertegenwoordigt Metaalunie haar leden op landelijk niveau, zelfstandig in de lobby richting ‘Den Haag’, maar ook binnen MKB-Nederland. Daarnaast heeft Metaalunie een sterke regiostructuur, om ook regionaal en lokaal te kunnen bijdragen aan de versterking van de positie van haar leden.

Frank Wiersma (Itter BV) over Metaalunie:
“Met name Metaalunie Jong Management is voor mij van grote toegevoegde waarde geweest in de afgelopen jaren. Ik heb veel geleerd van andere jongere ondernemers en potentiële bedrijfsopvolgers bij de mooie bijenkomsten en cursussen die zijn georganiseerd. Daarbij is voor mij ook de functie en het belang van een branchevereniging als Metaalunie duidelijker geworden. Met veel familiebedrijven als lid kunnen zij veel voor ons in het collectief betekenen, zowel richting de leden alsook richting de overheden.”

Horizontaal klankborden
Daarnaast is ‘horizontaal klankborden’ belangrijk. Er zijn binnen Metaalunie veel verschillende activiteiten – sociaal én inhoudelijk- en leden uit dezelfde regio weten elkaar te vinden en verder te helpen. Niet alleen via Metaalunie, maar ondernemers zijn binnen ‘Nederland verenigingsland’ vaak ook lid van de regionale VNO, of bijvoorbeeld de businessclub van de lokale sportvereniging.

In de regio wordt beslist over onderwerpen die van belang zijn voor ondernemers. Kaanen: “Denk hierbij aan het onderwijs en aan zaken als ruimtelijke ordening. Door actief te zijn in de regio, helpen we onze leden met het gezond houden van het bedrijfsklimaat binnen hun regio.” Met andere woorden: de verankering in de regio, via de districtsorganisatie van Metaalunie, is goed voor de bedrijvigheid, om de horizon te verbreden én het brengt ontspanning. “En aangezien deze ondernemers graag zelf aan het stuur zitten, zórgen ze er ook wel voor dat ze gehoord worden.”

Het zit in het collectief DNA van Metaalunie-leden dat de inspanningen gericht zijn op de volgende generatie. “Je doet ‘t niet voor morgen, maar voor overmorgen. Je wilt dat je kinderen het minstens net zo goed hebben als jijzelf. Veel familiebedrijven vind je tot in de haarvaten terug in de lokale gemeenschap, in de regio waar ze een onderdeel van uitmaken. Daar wonen ze, werken ze, recreëren ze, en daar willen de ondernemers dus ook graag voor zorgen.”

Heske Groenendaal (Metaglas Groep) over Metaalunie:
“Metaalunie is voor ons de organisatie waar je laagdrempelig terechtkunt voor advies en informatie op allerlei gebied, of het nu om HR-zaken, juridische aangelegenheden of milieuaspecten gaat: je kunt altijd op ze terugvallen. Even een belletje of een mailtje en je krijgt snel antwoord op je vraag. Ook als het gaat om bedrijfsopvolging is zij de partij die je begeleidt. Kortom een organisatie die dicht bij ons familiebedrijf staat.”

Twee uitdagingen voor familiebedrijven uitgelicht
Ook voor de leden van Metaalunie neemt de complexiteit toe. Metaalbedrijven zijn immers een doorsnee van de BV Nederland. We lichten een tweetal belangrijke onderwerpen uit:

1. De toestroom van externe private equity. “Hierdoor ontstaat clustervorming. De tijdshorizon van private equity is over het algemeen een stuk korter dan die van het familiebedrijf.” Dat levert spanningen op. Wel is het zo dat private equity een ander perspectief en nieuwe concepten kan inbrengen, wat een hele branche weer kan opschudden. “Voor ondernemers is het fijn om hierin ondersteuning te vinden bij Metaalunie, om te leren hoe ze hiermee om kunnen gaan.”
2. ESG. Kaanen is een van de transitievoorzitters op het gebied van circulariteit. “Tijdens mijn middelbare schooltijd, in 1972, werd ik al geraakt door het rapport ‘Grenzen aan de groei’ van de Club van Rome. Al meer dan tien jaar bestaat er met FME – de ondernemersorganisatie voor de technologische industrie – een programma ‘circulaire maakindustrie’, waar ik de voorzitter van ben. Uiteindelijk moet dit resulteren in wetgeving die invulling geeft aan de concrete vraag ‘wat gaan we doen?’ Een taai proces.”

Circulariteit gaat om het verkleinen van kringlopen: zo lang mogelijk grondstoffen, halffabricaten en eindproducten in leven houden, waardoor de uitstoot vermindert, er minder energie verbruikt wordt en de aarde minder belast wordt. “Als je alles voor overmorgen doet, dan past duurzaamheid daar bij uitstek in. Dit kan betekenen dat je als ondernemer naar andere businessmodellen moet overstappen.” En als zo vaak gaat daarbij de kost voor de baat uit. Tegelijkertijd moet de dagelijkse business doorgaan.

Dit levert een groot spanningsveld op. Toch moet de transitie gemaakt worden. Kaanen: “Zonnepanelen zijn een goed voorbeeld: iedereen die daar op tijd in geïnvesteerd heeft is nu spekkoper. Metaalunie helpt haar ondernemingen vooruit te kijken naar de consequenties van macro-economisch ontwikkelingen en daarop te anticiperen. Ook reactief helpen wij onze leden, bijvoorbeeld in de lobby om voor energie-intensieve mkb-bedrijven speciale ondersteuning te krijgen.”

Kortom: de kernwaarden van Metaalunie vinden veel raakvlakken met de familiewaarden binnen menig familiebedrijf.

Koninklijke Metaalunie maakt zich als vertegenwoordiger van de mkb-maakindustrie, met 15.000 leden, 180.000 werknemers en 30 miljard omzet, sterk voor een actieve en op de maakindustrie toegespitste ondersteuning. Koninklijke Metaalunie en Holtrop Ravesloot kennen een lange historie samen. Onlangs heeft Holtrop Ravesloot voor de 4e keer in 27 jaar het proces begeleid om tot een nieuwe voorzitter te komen. Vanuit de historie wordt Holtrop Ravesloot regelmatig gevraagd voor searches binnen familiebedrijven. Door die ervaring, herkennen wij de zaken die spelen bij de leden van Metaalunie, en wat er van de voorzitter verwacht wordt.