Opvolgers in het familiebedrijf: klaar voor de start? 6 prangende vragen
Instappen in het familiebedrijf is een serieuze beslissing. Als ‘kind van’ heb je allerlei vragen: Wat houdt het in? Zou ik het kunnen? En wil ik het écht? In dit artikel belichten we zes prangende vragen, die ongetwijfeld door het hoofd spoken van potentiële opvolgers.
1. Ben ik wel een ondernemer?
Niet iedereen wordt geboren als ondernemer. Bij opvolging in familiebedrijven heb je te maken met een overdrager. Dan is het best begrijpelijk dat de opvolger zich afvraagt of hij/zij in huis heeft wat nodig is om een onderneming te leiden. Maar ook dat er wordt gekeken wat het bedrijf nu nodig heeft aan leiderschap. Een objectieve reflectie door een buitenstaander op de capaciteiten, ambities en drijfveren van opvolgers helpt.
2. Wil ik het wel echt?
Vaak valt het woord ‘verwachtingen’ bij bedrijfsopvolging. Kinderen ervaren soms druk vanuit de familie, het bedrijf of de ‘buitenwereld’ om een rol te pakken in het familiebedrijf. Het is goed om dit bespreekbaar te maken (met de eigen familie maar ook met andere ondernemende families) en ook om ervaring op te doen bij andere bedrijven. Dit helpt om tot weloverwogen keuzes te komen.
3. Wat houdt aandeelhouderschap in?
Hoeveel twintigers sluiten aan bij de bespreking van de jaarrekening? Dit soort onderwerpen blijft vaak wat langer buiten het zicht van de opvolgers, waardoor zij de meer juridisch-fiscale aspecten van het ondernemerschap nog niet goed kennen. Wat is een bv, wat mag een aandeelhouder wel wat een directeur niet mag, wat is een STAK? Om een volwaardige gesprekspartner te zijn in het opvolgingsproces moet je weten waar je over praat.
4. Hoe werkt aandelenoverdracht?
De overdracht van aandelen is een proces dat je niet vaak meemaakt. Voor opvolgers is het een lastig onderwerp. Maar het is goed dat ze zicht krijgen op de vormen van aandelenoverdracht en de impact die dat op hen heeft. Dit zorgt ervoor dat ze proactiever mee kunnen denken en beter kunnen opkomen voor hun eigen belangen.
5. Wat wordt er van mij verwacht?
Een interessante dynamiek is het proces van ‘opvolger’ naar ‘leider’. Vult de opvolger de rol net zo in zoals de overdrager dat deed? Of geeft deze een nieuwe invulling aan de rol? Een echte ondernemer denkt na over verwachtingen, maar trekt zijn eigen plan. Het stimuleren van ondernemerschap bij de nieuwe generatie is voor de continuïteit van het bedrijf letterlijk van levensbelang.
6. Is dat niet lastig met familie samen?
‘Met familie moet je wandelen en niet handelen’, luidt een gezegde. Wij zien de meerwaarde van werken met familie. De lange termijn oriëntatie en focus op continuïteit, ervaring, netwerken en betrokkenheid zijn ongeëvenaarde concurrentievoordelen. Natuurlijk zijn er ook valkuilen. valkuilen in. Het bespreekbaar maken van de juiste onderwerpen en afwegen van familie- en bedrijfsbelangen zorgt voor een solide fundament onder het familiebedrijf.
Een goede voorbereiding helpt
Het vinden van antwoorden op bovenstaande vragen is een proces waar je als (potentiële) opvolger de tijd voor mag nemen. Een paar tips voor een goede voorbereiding:
● Start het voorbereidingsproces wanneer je klaar bent met studeren en op de arbeidsmarkt actief bent. Dan leer je jezelf als persoon én in een zakelijke context beter kennen.
● Probeer te leren van andere familiebedrijven; je bent immers niet de eerste en enige die voor bepaalde uitdagingen staat. Benut hiervoor de bestaande regionale of landelijke netwerken van familiebedrijven. Of stap eens bij een ander familiebedrijf binnen. Familiebedrijven delen veel met elkaar, is onze ervaring.
● Maak een lijst met relevante onderwerpen die je als familie met de verschillende generaties wilt bespreken. Plan hiervoor frequent gesprekken in, al dan niet onder begeleiding. Dit helpt om elkaar beter te begrijpen en legt een fundament onder jullie toekomst. Leg jullie gezamenlijke visie vast in een toekomstplan of een zogeheten familiestatuut.
● Ga als individu op zoek naar kennis en zoek momenten om stil te staan bij jouw toekomst. Zo groeit je visie op jouw toekomst. BDO biedt bijvoorbeeld vanuit de Familiebedrijvenacademie trainingen aan voor potentiële opvolgers in de leeftijdscategorie 20 t/m 35 jaar. Meer informatie lees je hierover op bdo.nl/nextgenmasterclass.
● Zit opvolging er niet in? Wees daar dan ook eerlijk in. Het is niet iedere familie gegeven om met elkaar succesvol een familiebedrijf te runnen. Sommigen ambiëren een ander carrièrepad, bij andere families mist vertrouwen of onderling respect. Als dat het geval is, schroom niet om dit bespreekbaar te maken en daar consequenties aan te verbinden. Plezier in je werk staat immers voorop, wat de familieband uiteindelijk vaak ten goede komt.
Nog meer prangende vragen? Stel ze gerust via familiebedrijven@bdo.nl.
RUUD LOOS (46) is director adviesgroep familiebedrijven bij BDO Accountants & Adviseurs. Hij heeft jarenlange ervaring met opvolgingstrajecten, strategiebegeleiding, opstellen van familiestatuten en vraagstukken rondom organisatie- en besturingsstructuur.