Opvolging zonder bedrijf: uitdagingen bij het investeringsbedrijf

Ik hoor u denken: wat bedoelen ze nou met ‘opvolging zonder bedrijf’? Nou, we realiseren ons onvoldoende dat opvolging binnen de familie, maar zonder bedrijf, een opkomend fenomeen is. De kern van mijn verhaal: hoe draag ik familievermogen, dat niet bestaat uit een familiebedrijf maar uit een set van investeringen (in bedrijven, onroerend goed, effecten, e.d.), over aan de kinderen?

Vandaag de dag zijn er al boeken vol geschreven over de overdracht van het familiebedrijf binnen de familie. Hierbinnen speelt niet alleen de familiedynamiek een rol, maar ook de dynamiek binnen het familiebedrijf zelf heeft een significante invloed. De ene generatie neemt het immers over van de andere. Dit levert allerlei vragen op.

• Kan de volgende generatie het wel aan?
• Kan de opvolgende generatie wel samenwerken met de directie/medewerkers?
• Hoe regelen we het fiscaal optimaal?
• Wat is de verkoopprijs en hoe gaan we de financiering ervan organiseren binnen de familie?
• Hoe regelen we dit met de familieleden die níét meedoen met betrekking tot het familiebedrijf?

Verkoop buiten de familie

In toenemende mate komt het eerder aangehaalde fenomeen voor: de oudere generatie besluit in het kader van de bedrijfsoverdracht het familiebedrijf te verkopen aan iemand buiten de familie. Mede ingegeven door bijvoorbeeld een uitstekende verkoopmarkt, zoals nu in veel situaties het geval is. De grotere rol van renderende private equity-fondsen is hier mede debet aan. Hierdoor ziet de verkopende generatie een kans om het familievermogen daadwerkelijk liquide te maken en dit verworven kapitaal te investeren in nieuwe kansen.

Alle voorgenoemde, soms lastige, vragen voor de oudere generatie lijken daarmee ook van de baan te zijn. ‘Daar hoeft niet meer over te worden nagedacht’, hoor ik u al denken. Maar overdragende generatie: zo eenvoudig is dit niet! In dit scenario doemen juiste nieuwe uitdagingen op die u zeker ter harte moet nemen.

Gaat u maar eens na: wat voor de jongere generatie eerder een voorspelbaar en in veel gevallen beter in te schatten voorzetting van het familievermogen is, wordt bij verkoop van het familiebedrijf een stuk lastiger om te waarderen voor de ‘opvolgers’ in kwestie.

Inschatten investeringen uitdagend

Investeringen in allerlei zaken die – toevallig én gescreend – voorbijkomen en die stuk voor stuk goede rendementen voor de investeerder voorspellen. Dat kan wederom een stuk onroerend goed zijn dat verhuurd wordt, maar evengoed wordt belegd in een tracker in emerging markets, bijvoorbeeld in de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China), of wat anders.

Tsja, en hoe moet je dat nu goed laten aansluiten op de mindset en het interessegebied van de jongere generaties? Als de oudere generatie op, zeg, 55-jarige leeftijd (jonger komt overigens ook steeds vaker voor) het familiebedrijf verkoopt, zijn zij ook nog eens twintig jaar aan het bouwen in het investeringsbedrijf dat ervoor in de plaats is gekomen.

Afstand van investeringsbedrijf tenietdoen

Wat dan kan ontstaan, kan iedereen zich wel voorstellen: een flinke afstand ten opzichte van de opvolgende generatie. Dat een investeringsbedrijf qua waarde-inschatting meer variatie kent dan een familiebedrijf, dat spreekt voor zich. Daarom doet de oudere generatie er wijs aan om de jongere generatie vanaf het allereerste moment te betrekken bij alle investeringen binnen het investeringsbedrijf. Door zij die uiteindelijk deze investeringen overnemen steeds bij te praten over de voortgang en, als het zover is, mee te laten beslissen bij investeringskeuzes. Daarnaast is het belangrijk om gezamenlijk een investeringsstrategie te bepalen en – daaruit volgend – een gekozen asset-allocatie te bereiken.

Het advies moet zijn om u hierbij te laten ondersteunen door een professionele partij die u die als ‘trusted advisor’ helpt om de juiste keuzes te maken, voor zowel de opvolgende als de opgevolgde generatie. En nogmaals: dit proces moet u niet te licht nemen! Reserveer een ruime periode voor het betrekken van de opvolgende generatie. Denk hierbij niet in maanden, maar eerder in kwartalen en jaren. Het zijn keuzes voor de lange termijn, en die moeten duurzaam zijn én duurzaam genomen worden.