START-UP, SMART-UP, SCALE-UP of GROWN-UP?

Vlak voor Prinsjesdag stond er een interessante bijdrage van Van Rijnsoever en Van Weele in het FD waarin nadrukkelijk gepleit wordt voor economisch beleid gericht op smart-ups. Smart-ups zijn snelgroeiende bedrijven die gefundeerd zijn op geavanceerde wetenschappelijke kennis en die een platform bieden voor nieuwe innovaties en bedrijvigheid. De auteurs pleiten voor een aanpak gericht op ondersteuning van deze bedrijven vanuit het hoger onderwijs, de overheid en topsectoren. Silicon Valley wordt hierbij als best practice gezien. Maar is het zo verstandig om volledig in te zetten op deze specifieke groep bedrijven?

De bedrijvigheid in Silicon Valley is in 2014 maar goed voor 1 procent van de totale werkgelegenheid in de Verenigde Staten. “Oude bedrijven zijn te behoudend”, stellen de auteurs, maar is dat zo? De familiebedrijven die in 2011 lid waren van FBNed  Familiebedrijven Nederland hebben de afgelopen vier jaar een werkgelegenheidsgroei van 17 procent gerealiseerd. Terwijl deze bedrijven gemiddeld 82 jaar oud zijn. Of kijk eens naar het succes van de Duitse economie, de Mittelstand wordt daar als belangrijke sleutel tot succes gezien.

Start-ups versus grown-ups
Nieuw onderzoek door Deloitte en leiderschapsopleiding THNK laat zien dat slechts 0,5 procent van de bedrijven die na vijf jaar nog bestaan een omzet halen van minstens $ 10 miljoen per jaar, en daarmee de status van scale-up behalen. Het onderzoek analyseerde 400.000 bedrijven die sinds 2005 zijn opgericht, verspreid over 24 landen. Slechts 104 bedrijven hebben de status van ‘unicorn’ weten te halen. Deze titel staat voor een bedrijf met een waarde van meer dan $ 1 mrd. Als we naar deze cijfers kijken is het zeer twijfelachtig of het verstandig is om alleen maar in te zetten op starters.

Cijfers van het CBS laten zien dat 43 procent van de totale toegevoegde waarde opgebracht wordt door MKB-bedrijven met tussen de 10 en 250 werknemers. Voor het behoud en vitaliteit van de economie als geheel zijn deze groep bedrijven van cruciaal belang. Veel volwassen bedrijven doen het goed: kijk maar eens naar de MKB innovatie top 100 of de top 30 R&D-bedrijven. Maar er is ook een groep ondernemers die heel druk is met operationele zaken en weinig met het ontwikkelen van het innovatiepotentieel van hun bedrijf. Daarbij komt dat bedrijfsopvolging voor heel veel ondernemers de komende jaren op de agenda staat (meer dan 30.000 DGA’s zijn ouder dan 60 jaar). Deze overdrachtsperiode kan zorgen voor groeivertraging of krimp maar bedrijfsoverdrachten van MKB-bedrijven zijn ook innovatiemomenten en leiden tot nieuwe groei. Waarom het beleid zo sterk inzetten op nieuwe bedrijven? Waarom niet bekijken hoe de ondernemende kracht van bestaande bedrijven gefaciliteerd en versterkt kan worden?

Verdiende aandacht
Wij pleiten voor een mindshift. Ondernemerschap is niet het starten van een bedrijf. Ondernemerschap is kansen zien, risico’s durven nemen en doorzetten. Onze kinderen leren op de middelbare school bij economie dat ondernemerschap één van de vier productiefactoren is. Ondernemerschap is dus bij alle bedrijven van belang, van  startup tot grown-up: een al lang bestaande volwassen onderneming.

Laten we deze brede blik op ondernemerschap omarmen in het overheidsbeleid, in het wetenschappelijk en praktijkgericht onderzoek en in het onderwijs. Creëer voldoende ruimte in de nationale wetenschapsagenda voor goed onderzoek dat instrumenten, methoden en modellen oplevert waarmee ondernemers en bedrijfsfamilies in kleinere, middelgrote en grote ondernemingen worden gestimuleerd tot het ontwikkelen en commercialiseren van meer nieuwe en vernieuwde producten en diensten. Laat innovatiestimuleringsbeleid inclusief voorlichting, topsectoren en de inzet van fiscale instrumenten ten goede komen aan ondernemers in alle sectoren zonder bias voor starters of grote bedrijven. Laten we ervoor zorgen dat ondernemerschapsonderwijs gaat over het brede spectrum van startups, groei, overname en opvolging. Oude bedrijven zijn niet te behoudend. Ook oude bedrijven zijn ondernemend en vernieuwend. Het wordt tijd dat deze grown-ups de aandacht krijgen die ze verdienen in het ondernemingsbeleid. Anders missen we kansen en zal Nederland niet lang meer mee doen in de top van de meest innovatieve economieën ter wereld.

Ilse Matser, Lector Familiebedrijven Landelijk Expertisecentrum Familiebedrijven Windesheim
Albert Jan Thomassen, Directeur FBNed | Familiebedrijven Nederland

Blijf op de hoogte met onze maandelijkse nieuwsbrief