Familiebedrijven en vermogende particulieren ontdekken mediation als middel om interne conflicten zonder de publiciteit van een rechtszaak op te lossen. Ook de politiek heeft het ontdekt als alternatief om het overbelaste rechtsapparaat te ontzien, zo blijkt uit een analyse van Fambizz.nl, dat vandaag de Fambizz Mediation Top 30 publiceert.
Zelf een conflict proberen op te lossen of naar de rechter stappen. Dat waren heel lang de enige twee smaken die mensen hadden. Maar een overgewaaid verschijnsel uit de Verenigde Staten biedt een middenweg en wint aan populariteit: mediation. Het wordt veel ingezet bij conflicten in het familiebedrijf, zoals echtscheidingen en opvolgingsproblematiek, zo blijkt uit een analyse van Fambizz.nl. “Zeker als het gaat om echtscheidingen is het steeds vanzelfsprekender geworden om naar een mediator te stappen”, zegt Priska Voskuil – van Dijk, advocate en mediator bij De Boorder Schoots Familierechtadvocaten & Mediators.
Initiatiefwetsvoorstel Mediation
Momenteel ligt er een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer dat de kwaliteit van mediation moet verbeteren en mediation onderdeel maakt van de rechtsgang. En dat was hard nodig, vindt Peter-Jan Smits, MfN-lid (Mediatorsfederatie Nederland, voorheen NMI) en werkzaam als mediator. “In de VS kent men drie loketten: rechtspraak, arbitrage en mediation. Amerikaanse rechters kunnen zodoende rechtzoekenden verplichten om het probleem eerst via mediation op te lossen. Een vergelijkbaar systeem zou in Nederland ook welkom zijn.” Smits doelt op de hoge kosten die rechtzoekenden nu maken wanneer ze de stap naar de rechter zetten. “Bovendien is het systeem overbelast en kunnen we door middel van mediation rechters flink ontzien.”
Toch kon het wetsvoorstel ook op enige kritiek rekenen. De MfN uitte weliswaar haar lof over het initiatief en noemde het een ‘solide kader’, maar stelt dat ‘de overheidsbemoeienis te ver gaat’ en daardoor het onafhankelijke karakter van de mediator in het geding komt. Toch is een wet ten aanzien van mediation nodig, stelt Smits. “Het wetsvoorstel behandelt ook de kwaliteit van mediation. Dat betekent dat mediators straks echt orde op zaken moeten stellen, anders hebben ze geen bestaansrecht meer. Nederland kent een paar duizend gecertificeerde mediators; bizar veel. Met de strengere eisen uit de mediationwet stijgt de kwaliteit aanzienlijk. Ik verwacht dat er straks nog maar 200 mediators overblijven.”
Onafhankelijke rol
De mediator heeft een andere pet op dan de advocaat. Voskuil – van Dijk, die aangesloten is bij de Vereniging van Familierechtadvocaten en Scheidingsmediators (vFAS), maakt duidelijk onderscheid tussen de twee rollen. “Wanneer ik van een van de partijen advocaat ben geweest, kan ik niet als meer mediator optreden. Ik word dan niet meer als onafhankelijk beschouwd.” Wanneer kun je het beste kiezen voor mediation? Dit is met name wanneer mensen zich realiseren dat zij samen nog verder moeten, bijvoorbeeld omdat er kinderen in het spel zijn. “Je blijft elkaar tegenkomen en dat kan je maar beter op een normale manier doen, met name voor de kinderen.”
Rechtszaken voorkomen
Bij familiebedrijven speelt het gemeenschappelijke belang, dat gecontinueerd moet worden. Dit maakt mediation een aantrekkelijk alternatief voor een rechtszaak. Dit geldt niet alleen voor scheidingen, maar ook bij andere conflicten binnen de familie. “Ik heb wel de indruk dat mediation vaker wordt ingezet. Dit om rechtszaken te voorkomen waarin men elkaar het leven zuur maakt en de verstandhouding vertroebelt. Wat daarbij ook meespeelt, is privacy. Een rechtszaak is vaak openbaar en mediation blijft in beginsel vertrouwelijk.”
Eigen oplossing
Helpt mediation? “Meestal wel”, zegt Voskuil – van Dijk. “Het lukt zeker niet altijd, maar je kunt meestal wel een boel bereiken. Zeker als mensen van het begin af aan gemotiveerd zijn om tot een oplossing te komen.” Want laat duidelijk zijn: mediation vergt iets van de deelnemers, het is hard werken. Samen komen ze tot een afspraak, die zij ook zwart op wit kunnen vastleggen. “Sommige mensen vinden het fijn dat er een rechter is die knopen doorhakt, maar het voordeel van mediation is dat je tot je eigen oplossingen kunt komen. De acceptatie van zo’n afspraak is bij alle partijen doorgaans ook groter dan wanneer een derde partij hen iets verplicht.”
