Succesvolle familiebedrijven zijn kritisch op de eigen positie en durven te handelen
“Zijn wij nog wel de beste eigenaren?” Dat is een vraag die succesvolle familiebedrijven zichzelf stellen. Bovendien hebben toekomstgerichte familiebedrijven de moed om te handelen in tijden van crisis. Iets doen is beter dan niets doen, blijkt uit onderzoek door het ECFB, in samenwerking met BDO en Rabobank.
De familiestrategie. Dat is het centrale thema van het zesde onderzoek naar familiebedrijven, uitgevoerd door het Erasmus Centre for Family Business (ECFB) in samenwerking met BDO en Rabobank. De onderzoekers legden hiervoor 1.300 Nederlandse familiebedrijven langs de meetlat.
“Wat opviel, was dat veel familiebedrijven tijdens of na een crisis de eigendomsstrategie aanpassen”, zegt prof. dr. Pursey Heugens, die het onderzoek namens het ECFB uitvoerde. “Ze stellen zichzelf de kritische vraag of ze nog wel de beste eigenaren zijn voor de onderneming. In tijden van crisis is het immers vaak noodzakelijk om maatregelen te treffen of de koers te verleggen. Het loont om hier goed over na te denken.”
“Die vraag moet in ieder geval op tafel komen”, vult Joost Vat, partner en adviseur Familiebedrijven bij BDO, aan. “Of het nu een externe crisis is zoals corona of de bankencrisis, of dat de onderneming zelf op een belangrijk kruispunt staat; kritische zelfreflectie is raadzaam op zo’n moment. Bedrijven die dan verschillende opties de revue durven te laten passeren en keuzes maken, kunnen hun bedrijf naar een volgend plan tillen. Dat reflecteren wil een bedrijf overigens niet hoeven doen op het moment dat er weinig tijd is en het water al tot aan de lippen staat.”
Keuze uit scenario’s
Een voorbeeld van een bedrijf dat de eigendomsstrategie heeft heroverwogen, is Van Doorn, een bouw- en onderhoudsbedrijf uit Geldermalsen. De zittende familieleden begonnen op leeftijd te raken. Vat: “Het bedrijf liet verschillende scenario’s de revue passeren: verkoop van aandelen aan familieleden, een volledige verkoop van het bedrijf, of het verkopen van een minderheid van de aandelen aan een derde partij. Verkoop aan de eigen familie bleek geen reële optie, maar de eigenaren wilden het bedrijf wel graag voor de familie behouden. En dus koos het voor verkoop van 40% van de aandelen aan Dura Vermeer. Op één voorwaarde: dat de leiding in handen zou blijven van de familie. Dat is gelukt.”
“Overigens is het niet zo dat familiebedrijven in tijden van crisis maar aandelen moeten verkopen”, benadrukt Vat. “Maar het is wél zinvol om na te denken over de eigendomsstrategie. Het gaat over reflectie. Het antwoord kan ook zijn dat de eigendomsstrategie blijft zoals hij is.”
Durf te handelen
Toch blijkt uit het onderzoek dat familiebedrijven die durven te handelen in tijden van crisis door ofwel aandelen te kopen of te verkopen, er vaak sterker uit komen. Heugens: “Niet handelen op de existentiële vraag rondom het eigendom in tijden van crisis blijkt gevaarlijker dan wél handelen. Assertiviteit loont. Dat is ook niet zo vreemd. De kans dat een onderneming het rendement kan herstellen tijdens of na een crisis door niets te doen, is niet zo groot. De positie van de onderneming holt vaak achteruit en het vertrouwen van stakeholders neemt bovendien af. Dan loont het om lef te tonen door in te durven grijpen en bijvoorbeeld samen te gaan met een andere partij. Fietsvoordeelshop.nl deed dat bijvoorbeeld door de handen ineen te slaan met de veel grotere Louwman Group. Dan zijn er ineens twee stutten waarop een bedrijf kan rusten.”
Vat: “Actie ondernemen kan overigens ook betekenen dat een bedrijf de governance aanpast, door bijvoorbeeld het managementteam tegen het licht te houden. Het hoeft niet altijd over aandelenkapitaal te gaan.”
‘Groen’ als strategie
Een ander resultaat uit het onderzoek is dat familiebedrijven op het gebied van Environmental, Social & Governance (ESG) duidelijk achterlopen op niet-familiebedrijven. Heugens: “Familiebedrijven hebben vaak goede intenties en zijn doorgaans ook loyaal aan hun personeel. Maar de feiten tonen aan dat ze minder investeren in maatschappelijk verantwoord ondernemen. Ze hebben andere prioriteiten en zijn zuinig op hun geld.” Hier ligt bij uitstek een kans voor opvolgers, blijkt uit het onderzoek.
Vat: “De keuze voor een duurzame strategie kan ook een manier zijn voor familiebedrijven om nieuwe business te genereren en het bedrijf opnieuw uit te vinden. Bovendien lukt het hiermee vaak wél om de jongere generatie te enthousiasmeren voor opvolging. Vandaag de dag zijn de jongeren niet meer bereid om zoveel tijd te steken in de onderneming als hun ouders dat waren. Ze lopen daarentegen vaak wél warm voor maatschappelijk toegevoegde waarde. Door de jongere generatie de kans te bieden vorm te geven aan een duurzaam verdienmodel, bind je ze én aan het bedrijf, én kan het zomaar een recept zijn voor nieuw succes.”
Ook sterker uit een crisis komen met een effectieve familiestrategie? Voor meer tips en voorbeelden, vraag het onderzoek aan op bdo.nl/familiebedrijvenonderzoek. Of vraag de nieuwste editie van het Familiebedrijvenboek, waarin toonaangevende familieondernemers hun strategie onthullen, aan. Dat kan via bdo.nl/familiebedrijvenboek.