Als DGA van een familiebedrijf heb je het bedrijf in bruikleen van de volgende generatie. En dus kijk je iets anders tegen kapitaalmanagement aan. Logisch, want je financieringsbehoefte en financieringsstructuur zijn anders dan die van niet-familiebedrijven, omdat je rekening houdt met de volgende generatie. Maar wat is de juiste manier om met het erfgoed van je kinderen om te gaan?
Tot voor kort werd er over familiebedrijven vooral gezegd dat ze de crisis zo goed doorstaan. Inmiddels is de situatie wel iets veranderd. Mijn collega Bert Lippens (Corporate Finance) stelt dat er momenteel grofweg twee soorten familiebedrijven te onderscheiden zijn. Allereerst zijn er de bedrijven die nu niet meer kunnen teren op hun lange adem. Ze raken door hun reserves heen en zoeken naar mogelijkheden om in eerste instantie het werkkapitaal te optimaliseren. Daar tegenover staan de meer vermogende familiebedrijven met een anticyclische investeringshouding; in tijden van crisis investeren ze juist in groei. Ze durven uit hun comfortzone te treden en denken na over uitbreidingsmogelijkheden.
Loyale houding
Typerend voor eigenlijk de meeste familiegestuurde ondernemingen is hun loyale houding jegens hun leveranciers en afnemers. Die attitude heeft hen naam en faam bezorgd. Het is ook mede dankzij die houding dat ze tijdens de crisis nog een groot deel van het klantenbestand behouden hebben. Afnemers krijgen vaak de gelegenheid om hun factuur wat later te betalen en tegelijkertijd betalen familiebedrijven een binnengekomen factuur welhaast nog voordat hij op de deurmat valt. Maar nu het ondernemersklimaat aanzienlijk is verhard, kun je je afvragen of de houding van familiebedrijven misschien iets moeten meebuigen. Ongeacht tot welk soort familiebedrijf je je bedrijf rekent, is het raadzaam je te verdiepen in de vier speerpunten op het gebied van kapitaalmanagement: kapitaalbehoud, kapitaaloptimalisatie, aantrekken van kapitaal en kapitaalinvesteringen.
Kapitaalbehoud
Nu de lange adem van familiebedrijven ook zijn beperkingen blijkt te hebben, vinden veel DGA’s hun weg naar de bank. Eigenlijk zonde, want intern zijn vaak nog stappen te maken. Gelukkig zien we dat familiebedrijven, ook de kleinere, steeds meer benchmarken en hun debiteuren- en crediteurenbeheer aanpassen op het huidige ondernemersklimaat. Bijvoorbeeld door niet direct uitstel van betaling te bieden, maar te werken met betalingskortingen. Zo ontvang je alvast een deel van het geld dat je wel hebt verdiend, maar anders nog niet zou hebben ontvangen.
Kapitaaloptimalisatie
Voor het optimaliseren van je kapitaal zijn verschillende scenario’s denkbaar. Denk aan het afstoten van delen van de organisatie om zo een fiscaal en bestuurlijk aantrekkelijke constructie te creëren. Hoewel familiebedrijven in de regel terughoudend zijn als het gaat om buitenstaanders, kan het ook interessant zijn de mogelijkheden van een management buy-out (MBO) of management buy-in (MBI) nader te onderzoeken. En zoals Bert Lippens ook stelt, is het dan wel uitermate belangrijk een directie of management aan te stellen dat zich kan scharen achter de langetermijnvisie van je familiebedrijf. Hiermee zet je de eerste stappen in de scheiding van leiding en eigendom.
Kapitaal aantrekken
Het aantrekken van kapitaal heeft voor veel familiebedrijven prioriteit. Nu financiers zwaardere eisen stellen aan bedrijfsfinanciering, loont het om alternatieve oplossingen als private equity, obligatie-emissies, verkooptransacties en factoring te onderzoeken. Zo kan private equity een aantrekkelijk alternatief zijn wanneer je familiebedrijf (nog) niet klaar is voor bijvoorbeeld een beursgang of verkoop.
Kapitaalinvesteringen
De slimme familiebedrijven zijn de bedrijven die actief op zoek gaan naar nieuwe kansen, zoals een strategische overname. Het is dan natuurlijk wel zaak klaar te zijn voor zo’n kans op het moment dat zich er een gelegenheid voordoet. De ervaring leert echter dat familiebedrijven doorgaans te veel op gevoel doen en hoofdzakelijk ad hoc handelen. Wie zijn bedrijf wil laten groeien door middel van een strategische fusie of overname, moet klaar zijn voor de toekomst en nu aan de slag gaan met een concreet businessplan.
Wat de juiste manier van kapitaalmanagement is, verschilt uiteraard per bedrijf. Maar efficiency en het vrijmaken van kapitaal zijn essentieel. Zeker nu. Een goed beheer van de kasstromen is immers bepalend voor het voortbestaan van je bedrijf. Heb jij al een draaiboek klaar?
Arjen Brussé, partner Ernst & Young Family Business Center of Excellence
Dit artikel is tevens terug te vinden op EYXchange, het kennisplatform voor ondernemers van Ernst & Young.
