Voorzitter van het bestuur of commissaris?

Geregeld stellen ondernemers die een stap terug willen doen binnen het familiebedrijf ons de vraag hoe zij bij het bedrijf betrokken kunnen blijven, zonder de groei en ontwikkeling van de volgende generatie binnen het bedrijf in de weg te staan. Toetreding tot de Raad van Commissarissen van het bedrijf is in dat geval een interessante optie. Sinds 1 januari 2013 is daar een alternatief bijgekomen. Een bedrijf kan nu ook kiezen voor een bestuursmodel waarbij de commissarissen en de bestuurders samen zitting hebben in één bestuursorgaan. Dit nieuwe model wordt wel de ‘one-tier board’ genoemd.

Oorsprong one-tier board
De one-tier board vindt zijn oorsprong in het Angelsaksische recht. Van oudsher kennen bedrijven in Angelsaksische landen een sterke focus op het creëren van zoveel mogelijk aandeelhouderswaarde. Hierbij past een grote invloed van de aandeelhouders binnen het bedrijf. Dit heeft zich in het Angelsaksische systeem vertaald in een sterke invloed van de aandeelhouders op het bestuur. Een onafhankelijke raad van commissarissen wordt daarbij vaak gezien als een te grote beperking van de macht van de aandeelhouders. Maar omdat ook in het Angelsaksische systeem wordt onderkend dat een aandeelhouder enkel tot op een bepaald niveau invloed en toezicht kan uitoefenen, is de mogelijkheid van een one-tier board geïntroduceerd.

De one-tier board bestaat uit uitvoerende en niet-uitvoerende bestuurders. De uitvoerende bestuurders hebben de dagelijkse leiding van het bedrijf; de niet-bestuurders hebben een meer toezichthoudende rol, maar wel op een actieve manier. Om die reden maken de niet-uitvoerende bestuurders ook deel uit van het bestuur. Alleen een niet-uitvoerende bestuurder kan als voorzitter van het bestuur optreden. Deze voorzitter is vaak het ‘gezicht’ van het bedrijf.

One-tier board versus RvC
Als groot voordeel van de one-tier board ten opzichte van de traditionele Raad van Commissarissen wordt gezien dat de niet-uitvoerende bestuurders eerder en directer informatie krijgen. Zij maken immers deel uit van het bestuur en zijn daarmee dicht bij de dagelijkse bedrijfsvoering en het management betrokken. In het traditionele model met een aparte RvC zou vooral vanwege een informatieachterstand de commissaris belemmerd worden om zijn taak optimaal te kunnen uitvoeren. Verder spreekt aan dat de voorzitter van het bestuur zich als gezicht van het bedrijf kan presenteren, zonder dat hij zich daarbij hoeft te bekommeren om de dagelijkse gang van zaken.

Daar staat weer tegenover dat in de one-tier board de niet-uitvoerende bestuurder ook verantwoordelijk is voor het bestuur van het bedrijf. Dit betekent dat hoewel de taak van de niet-uitvoerende bestuurder in grote lijnen nog steeds een toezichthoudende is, een mogelijke aansprakelijkheid dichterbij is dan het geval is als hij commissaris zou zijn. Als nadeel wordt ook wel genoemd dat onduidelijkheid kan ontstaan over de rolinvulling tussen de niet-uitvoerende en de uitvoerende bestuurders. Een duidelijke taakverdeling zal dit risico ondervangen.

Voorzitter van het bestuur of commissaris?
Een terugtredende ondernemer kan zowel als commissaris als als niet-uitvoerende bestuurder in een one-tier board bij het bedrijf betrokken blijven. Welk bestuursmodel succesvoller is, hangt uiteindelijk af van de professionaliteit en de inzet van de betrokkenen. Regelgeving alleen garandeert geen goed bestuur. Dit gegeven bespreken wij graag eerst uitgebreid met onze cliënten, voordat wij tot implementatie overgaan. Met de introductie van de one-tier board is echter wel meer flexibiliteit ontstaan om een juridische basis te creëren die aansluit bij de wensen en verschillende karakters binnen het familiebedrijf.

Lourens de Waard is partner en kandidaat-notaris bij Greenille. De Waard is gespecialiseerd in de structurering en governance van familiebedrijven en de begeleiding van vermogende families en particulieren.

Blijf op de hoogte met onze maandelijkse nieuwsbrief